Średniowiecze - Filozofia średniowiecza w skrócie, przedstawiciele

Wbrew pozorom epoka średniowiecza, nazywana czasem „wiekami ciemnymi”, dostarczyła wiele ciekawych poglądów filozoficznych. Dokonajmy ich przeglądu, dowiadując się co wnosiły do rozwoju myśli ludzkiej.

Teocentryzm to pogląd, który zdominował całą epokę. Postawienie Boga w środku, jako siły sprawczej, celu. Cały świat miał dążyć do Najwyższego. Wywarło to także wpływ na sztukę średniowiecza, gdyż artyści nie podpisywali się na swoich dziełach, uznając swój wytwór za dzieło Boga.

Augustynizm to sposób myślenia, który wywodzi się od św. Augustyna. Myśliciel ten dokonał połączenia religii chrześcijańskiej z filozofią Platona. Uznawał on, że nie wszystko można poznać przez rozum, dlatego ważnym aspektem religii jest wiara, zbliżająca do Boga. Jego uważał zaś za istotę idealną, pełną i samoistną. Świat został stworzony z nicości, ale przez miłość boską. Ważna jest także teoria prawa naturalnego, w myśl której podstawowe zasady moralne zostały wlane w ludzkie serce przez Boga, dlatego należy je respektować.

Kolejnym wartym przybliżenia nurtem jest franciszkanizm. Już sama nazwa sugeruje, że ten sposób myślenia wywodzi się od św. Franciszka z Asyżu. Zakładał on konieczność afirmacji świata, jako daru Bożego. Ubóstwo stanowiło wyraz pokory oraz miłości do bliźnich. Ten nurt pokazywał, że można jednocześnie cieszyć się z życia i nie łamać zasad religii.

Kolejnym nurtem był tomizm wywodzący się od św. Tomasza z Akwinu. To próba połączenia chrześcijaństwa z myślą Arystotelesa. Za narzędzie poznania dobra i zła miał służyć rozum a nie wola. Człowiek to dusza i ciało, po śmierci traci swój całkowity wymiar, gdyż zostaje sama dusza. Nie może ona wtedy poznawać świata, gdyż odbywa się to za pośrednictwem zmysłów cielesnych. Zło uważał on za brak dobra, pozbawiony substancji. Dobro, piękno i prawda stanowiły natomiast atrybuty bytu, do których dążyć miał każdy.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na scholastykę. Był to nurt, którego cel stanowiło połączenie dogmatów wiary z rozumem. Oczywiście nie chodziło o podważanie tych prawd, tylko wykazanie, że są prawdziwe. W tym nurcie najbardziej znaczącym myślicielem był św. Tomasz z Akwinu.

Ciekawe były także poglądy św. Anzelma z Canterbury. Głosił on prymat intelektu nad wiarą, dodając przy tym, że jest możliwe poznanie Absolutu przez rozum. Te rozważania rozwinął później Tomasz z Akwinu. Najbardziej znane uzasadnienie św. Anzelma brzmiało tak: skoro Bóg oznacza doskonałość, to nie może mu niczego brakować, w szczególności przymiotu istnienia.