Na stronie używamy cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich wykorzystywanie. Szczegóły znajdziesz w Polityce Prywatności.
unikalne i sprawdzone wypracowania

Ekspresjonizm w literaturze - cechy. Tadeusz Miciński „Melancholia”

Ekspresjonizm jest prądem literackim, którego nazwę wzięto od łacińskiego słowa „expressio”, oznaczającego „wyraz”, „wyrażenie”. Termin ów możemy również kojarzyć z pojęciem ekspresji jako formy „uzewnętrzniania” swoich przeżyć, emocji, refleksji itp. Utrzymane w tym nurcie dzieła kładły więc główny nacisk na dramatyczne zobrazowanie stanu psychicznego jednostki, rezygnując w tym celu z rozmaitych ograniczeń formalnych, które mogłyby taki przekaz utrudnić. Prąd ten powstał około 1910 roku i był szczególnie popularny do końca lat dwudziestych, wydając najlepsze owoce na gruncie literatury niemieckojęzycznej, zwłaszcza dzięki utworom takich pisarzy jak Georg Trakl, Franz Werfel, czy Bertolt Brecht.

Tematyką wierszy ekspresjonistycznych często stawały się niepokojące, niezrozumiałe i ekstatyczne wizje przypominające sny, podobnie jak w utworze Tadeusza Micińskiego pt.: „Melancholia”. Tytułowa „bohaterka” inspirująca podmiot liryczny do jego wynurzeń, zostaje przedstawiona jako królewna zamknięta w wiejącej grozą i pełnej potworów grocie, z której w finale tekstu wynosi ją na swych sześciu skrzydłach Lucyfer. Tekst hołduje więc jednej z podstawowych zasad prądu zakładającej, że literatura powinna ocierać się o absolut, odważnie wkraczając na teren zaświatów i eksploatując znajdujące się w nich postacie.

Ze względu na takie założenie opis ekspresjonistyczny powinien nosić znamiona wizyjności, realizującej się między innymi w misternie budowanym, wzrastającym w każdym wersie, ekstatycznym napięciem, które w „Melancholii” tworzy motyw zstępowania w coraz mroczniejsze czeluście. W pierwszych wersach bohaterka tekstu zostaje przedstawiona jako złotowłosa królewna porwana z „pól słonecznych” przez zbójców, później znajduje się w grocie pełnej „ostrych głazów”, a dalej – prowadzona przez węża kusiciela – zstępuje w „otchłań głęboką”, by w finale spocząć na „zwilgłym grobowcu”.

Opisowi świata przedstawionego towarzyszą tutaj bardzo emocjonalne, sugestywne środki wyrazu, składające się na specyficzny, niemal realnie ziejący w stronę czytelnika chłodem i grozą, krajobraz skonstruowany z „łez jak zimne opale”, zdrojów błyszczących „blaskiem nieznanym”, pieśni wyklętych pielgrzymów itd. Jest on pełen symbolicznych elementów, składających się na konstytuującą cały wiersz paralelę pomiędzy mroczną jaskinią a stanem emocjonalnym podmiotu lirycznego.

Nastrój potęguje także charakterystyczny język, wyzwolony z ograniczeń poprawności składniowej i ortograficznej (np. „przez zbójców <<zamkniona>> ze złocistymi włosami królewna”, „łzy (…) w kryształy się lodów zwisają”), przystosowany do wizyjności i symboliki całej sceny, odpowiadający jak najdokładniej emocjom podmiotu lirycznego, który opisuje je w oderwaniu od zasad naturalizmu i realistycznej psychologii. Często stosowana w utworze stylizacja wykazuje również cechy dytyrambiczności, nie stroniąc od patosu i tragizmu, których zadaniem jest spotęgowanie cech opisywanego przedmiotu.

Miciński oparł również w dużej mierze konstrukcję swojego utworu na estetyce kontrastu (pomiędzy delikatną „królewną jego duszy” a okrucieństwem mrocznej przestrzeni, w jakiej się znalazła), nie stroniąc od groteski, którą odnajdujemy np. w określeniu twarzy budzącego grozę Lucifera jako „cudownej”.

Podobne wypracowania do Ekspresjonizm w literaturze - cechy. Tadeusz Miciński „Melancholia”