Socjaldemokracja - reformizm a nurt rewolucyjny - charakterystyka

Reformizm (z łac. „przekształcenie”) to teoria socjaldemokracji zrodzona w Niemczech w XIX wieku. Reformizm proponuje model ewolucji ustrojowej, w której system państwowy stopniowo przekształca się z kapitalizmu na socjalizm. Reformizm odrzuca marksistowskie pojęcie rewolucji i zastępuje je ewolucją ustrojową. Głównym teoretykiem reformizmu jest Eduard Bernstein. Reformizm korzystał z myśli ewolucjonizmu przyrodniczego.

Eduard Bernstein był ideologiem niemieckiej socjaldemokracji, który sformułował teorię przekształcenia kapitalizmu w socjalizm. Zauważył problemy socjalizmu i zrewidował postawę marksistowską. Socjalizm miał stopniowo i systematycznie wrastać w ustrój kapitalistyczny i w ostatecznym rozrachunku miał go przekształcić w socjalizm.

Badacze uważają, że reformizm po raz pierwszy rozdzielił prawicę i lewicę. Reformizm nie zgadzał się z ideą Marksa, w której rewolucja zmienia oblicze ustrojowe – według reformistów jest to zbyt krwawa i brutalna forma zmian (zastąpiła ją miała ewolucja stopniowa). Reformizm twierdził, że ewolucja ustroju nastąpi na wszystkich jego płaszczyznach – politycznej, ekonomicznej, społecznej itd.

Reformizm miał się przyczynić do obalenia kapitalizmu i za pomocą widocznych, acz niewielkich reform wprowadzić socjalizm. Osiągnięciami na drodze do całkowitej realizacji tego celu było wprowadzenie związków zawodowych, samorządu terytorialnego i handlu spółdzielczego.

Reformizm stał się podstawą w polityce socjalistycznej z okresu II Międzynarodówki. Reformiści dostrzegli negatywne cechy marksizmu, odrzucili rewolucję jako zbyt absurdalną ideę, nie chcieli też przelewać krwi za ideę Marksa. Reformizm został przyjęty przez II Międzynarodówkę, co spotkało się później ze sprzeciwem Lenina i innych komunistów.

W rzeczywistości reformizm był kierunkiem dosyć oportunistycznym, gdyż stanowił niejako  rezygnacje z postulatów Marksa.

Socjaldemokracja do dzisiaj przywołuje spuściznę reformizmu jako ważny element dorobku socjalistycznego, z dumą podkreślając jego osiągnięcia.