Totalitaryzm - Stalinizm – definicja, cechy, charakterystyka

Stalinizm jest systemem polityczno-społecznym stworzonym w ZSRR przez Józefa Stalina,  kontynuatora idei leninizmu. Stalin przejął po Leninie władzę w Związku Radzieckim i rozpoczął budowanie swojego ustroju – stalinizmu. Scentralizował wszystkie decyzje ekonomiczne, wprowadził krwawy terror wobec przeciwników politycznych, ale i zwykłych obywateli, którzy sprzeciwiliby się stalinizmowi, i rozpoczął budowę aparatu bezpieczeństwa.

Stalinizm charakteryzuje się przede wszystkim: kultem wodza (Stalin stał się niekwestionowanym przywódcą, posiadającym pierwsze i ostatnie słowo w każdej kwestii), terrorem na niesłychaną skalę (przeciwnicy polityczni byli bezwzględnie usuwani i likwidowani), ścisłą kontrolą życia społecznego, militaryzacją kraju (rozwój przemysłu zbrojeniowego na gigantyczną skalę) oraz centralizacją gospodarki, która pozostawała w rękach wodza i partii. Dodatkowo, rozpoczęto wspieranie partii komunistycznych w innych państwach i prowadzono szeroko zakrojoną politykę imperialną na całym świecie.

Stalinizm według badaczy rozpoczął się od 1929 r. i trwał jeszcze długo po śmierci Stalina w 1953 r. Później stalinizm zaczął słabnąć i stopniowo ewoluować w socjalizm tzw. nomenklaturowy.

Okres rządów Stalina to czarne karty w historii Rosji. Stalin jako dyktator zapisał się w historii bardzo krwawo, z jego polecenia zginęło ok. 30 milionów ludzi, wywołano kryzys gospodarczy, który na długie lata pogrążył Związek Radziecki, indoktrynacja i inwigilacja zniszczyła dorobek naukowy i kulturalny ZSRR. Industrializacja kraju doprowadziła do ogromnych zniszczeń i katastrof ekologicznych. Sąsiadujące narody ulegały rusyfikacji, a proces przesiedleń przyczynił się do wzrostu napięć społecznych w całym bloku sowieckim.

Stalinizm cechowała bezwzględna dominacja partii w kraju, kult wodza i totalne posłuszeństwo jednostki wobec żądań komunistów. Kontrolowano i inwigilowano nawet najbliższe osoby z otoczenia Stalina.

Reżim stalinowski doprowadził do wypaczenia koncepcji marksistowskiej i wprowadzenia terroru na niespotykaną dotąd skalę. Zlikwidowana została całkowicie inteligencja i swobody polityczne, każdy, kto odstępował od linii polityki partyjnej, był natychmiast likwidowany lub surowo karany. Terror stalinowski zebrał największe żniwo ludobójstwa, a dogmatyczna ideologia i poczucie strachu nie pozwalały społeczeństwu na działania prowadzące do zmiany sytuacji. Było ono tak zastraszone, że biernie akceptowało istniejący porządek.

W 1956 r. Nikita Chruszczow rozpoczął destalinizację ZSRR. Stalinizm okazał się skazą na socjalistycznej doktrynie, która z czasem zaczęła słabnąć i ulegać kapitalizmowi.

Wielu badaczy zwraca uwagę, że Lew Trocki, ówczesny oponent Stalina, przewidział taki bieg wydarzeń twierdząc, iż reżim stalinowski doprowadzi ostatecznie do klęski socjalizmu na całym świecie. Dzisiaj stalinizm stanowi najlepszy przykład na to, że dyktatury prowadzą do tragedii, a zwłaszcza te, które w swych hasłach zawierają piękne ideały równości i wolnościowe koncepcje.