Karta Narodów Zjednoczonych - powstanie, interpretacja

Karta Narodów Zjednoczonych (ang. United Nations Charter) to akt prawny mający postać umowy międzynarodowej na podstawie której do życia powołana została Organizacja Narodów Zjednoczonych. Dokument ten powstał 26 czerwca 1945 roku w San Francisco podczas konferencji Narodów Zjednoczonych, został podpisany przed 50 państw i wszedł w życie 24 października tego samego roku (na pamiątkę tego wydarzenia 24 października jest świętowany jako dzień ONZ). Polska podpisała Kartę Narodów Zjednoczonych w sierpniu 1945 roku w jej dosłownym brzmieniu i uważana jest za 51 członka-założyciela. 

Dokument został sporządzony w pięciu językach odpowiadających mocarstwom, które zasiadły w Radzie Bezpieczeństwa odpowiedzialnej za zachowanie pokoju i postanowień Karty: angielskim, chińskim, rosyjskim, francuskim i hiszpańskim. Dokument uznaje się za symbol i najważniejszy dokument prawa międzynarodowego. 

W skład Karty Narodów Zjednoczonych wchodzi 19 rozdziałów i 111 artykułów. Tekst dokumentu poprzedzony jest preambułą. Jej częścią jest statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (MTS), czyli organizacji będącej głównym organem sądowym ONZ. Orzeka on w sporach między państwami (nie rozpatruje skarg innych podmiotów) a także wydaje opinie doradcze. Sama przynależność państwa do Organizacji Narodów Zjednoczonych nie stanowi jednak automatycznej zgody na poddawanie się jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. 

W Karcie Narodów Zjednoczonych zapisane zostały podstawowe cele, realizacji których ma służyć Organizacja Narodów Zjednoczonych (m.in. utrzymanie pokoju oraz zapewnienie bezpieczeństwa) oraz zasady przystępowania do organizacji i kierujące nią organy: Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa, Rada Gospodarczo-Społeczna, Rada Powiernicza i wspomniany wyżej Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości. 

Karta zawiera także kwestie związane z prawami człowieka. Wraz z innymi aktami prawnymi poruszającymi tą kwestie (m.in. Powszechną Deklaracją Praw Człowieka) tworzy uniwersalny system ochrony praw człowieka. 

Postanowienia zawarte w Karcie Narodów Zjednoczonych poprzez przepisanie jej przez państwa członkowskie stały się obowiązujące do przestrzegania mocą prawa międzynarodowego. 

Wszelkie zmiany wprowadzane w Karcie musza być zatwierdzone głosowaniem wymagającym większości 2/3 państw członkowskim Zgromadzenia ogólnego oraz zaakceptowania przez członków stałych Rady Bezpieczeństwa.