Kultura alternatywna - definicja, przykłady, charakterystyka

Każda epoka historyczna może poszczycić się ruchami, które negowały zastany porządek. Protesty wobec systemów rządzenia czy kultury przybierały przeróżne formy. Jednak dopiero w ubiegłym stuleciu tendencje do kontestacji (tj. występowania przeciw czemuś i negowania wartości) zastanej rzeczywistości przybrały rozmiar całej zorganizowanej ideologii.

Taki sprzeciw podjęli przede wszystkim ludzie młodzi, nieutożsamiający się ze wzorcami życia, normami i wartościami świata swoich rodziców i dziadków. Starali się stworzyć własny model rzeczywistości, który ulepszyłby stosunki polityczne, kulturowe i ekonomiczne. Miał on być oparty na wolności jednostki, nieograniczonej możliwości realizacji jej pragnień i wyzwoleniu od wszelkich form uzależnienia od instytucji politycznych i społecznych. Ruchy młodzieżowe stały w opozycji do obowiązujących systemów. Przyjmuje się, iż były one konsekwencją kryzysu cywilizacji zachodniej. Z tego samego nurtu wywodzi się zjawisko kultury alternatywnej, czyli kultury przeciwstawnej wobec kultury oficjalnej, powszechnie dominującej.

Jak sama nazwa wskazuje, jest ona propozycją odmiennej wizji rzeczywistości wobec tej obowiązującej, nowym sposobem podejścia do kultury, sztuki, polityki, stylu życia. Daje człowiekowi możliwość wyboru poprzez pokazanie odmiennych form interpretacji i urządzenia świata. Charakterystyczne jest to, iż nie zakłada ona zwalczania tradycyjnej kultury (ukształtowanej głównie na gruncie kultury masowej, uniwersalnej), ale sytuuje się niejako obok niej tworząc odmienną perspektywę. Kultura alternatywna to nie tylko konkurencyjne spojrzenie na sztukę czy kulturę, obejmuje ona szereg różnych dziedzin życia, także medycynę czy nauki społeczne. Tak więc jej przykładami może być zarówno grupa artystyczna czy nowy prąd w sztuce (np. malarstwo abstrakcyjne), jak i przeróżne ruchy ekologiczne oraz pacyfistyczne, wegetarianizm, bioregionalizm czy choćby dość oryginalna Partia Krasnoludków, powstała w Holandii w latach 70. W poczet inicjatyw alternatywnych możemy również zaliczyć niekonwencjonalne sposoby leczenia, awangardę artystyczną oraz nowe gatunki muzyczne, np. muzykę gotycką.

Zjawisko kultury alternatywnej znalazło swoich zwolenników także na polskim gruncie. Jej początki wiążą się propagowaniem treści przemilczanych przez oficjalne media oraz organizowaniem happeningów komentujących aktualne wydarzenia polityczne i kulturalne. Najprężniej działającymi tego typu ruchami były Teatr Laboratorium Jerzego Grotowskiego oraz tzw. Pomarańczowa Alternatywa. W swoich wystąpieniach ośmieszały one władze i ukazywały absurdy życia PRL.