Partie polityczne - partie antysystemowe - definicja, charakterystyka, przykłady

Partie antysystemowe to partie uważane za dysfunkcjonalne wobec systemu politycznego. Rozumienie antysystemowości obejmuje wiele postaw i poglądów, włączając w to alienację czy totalne odrzucenie systemu. Partia antysystemowa to taka, która dąży do podważenia istnienia reżimu. Najlepszą mozliwością jest zatem kryzys legitymacji, który powinien doprowadzić do zastąpienia jednego systemu politycznego (demokratycznego) innym, postrzeganym przez członków ugrupowania za lepszy czy bardziej efektywny. Pojawia się ideologiczna opozycja wobec liberalnego porządku politycznego i postulat radykalnego zerwania ciągłości rozwoju społecznego.

Wybitny znawca tematu, G. Sartori, dostrzega jednak różnicę między ideologiczną opozycją a protestem. Ten drugi przypadek kojarzony jest raczej z szerokim rozumieniem antysystemowości. Ugrupowania antysystemowe, zgodnie ze sformułowanym protestem, nie dążą do radykalnej zmiany charakteru systemu politycznego, a jedynie obowiązujących dotychczas „zasad gry“ politycznej, dyktujących, przykładowo, konieczność utrzymania koncepcji państwa dobrobytu. Wiąże się to z istnieniem rozbudowanego sektora publicznego. Nie jest to zatem opozycja ideologiczna wobec liberalnego systemu politycznego jako takiego, ale raczej kwestionowanie pewnych „operacyjnych” zasad, mechanizmów czy instytucji służących urzeczywistnieniu koncepcji liberalnej w konkretnych warunkach społecznych. Ugrupowania tego typu określamy mianem partii protestu. 

Partie mogą ukrywać swe rzeczywiste cele, a eklektyzm programowy dodatkowo utrudnia możliwość wyrobienia sobie opinii co do ich politycznych aspiracji. Wydaje się, iż zarówno partie antysystemowe, jak i partie protestu różni miejsce, jakie zajmują w przestrzeni rywalizacji politycznej oraz programowej. Kryterium to pozwala nie tylko na rozróżnienie obu wymienionych powyżej grup partii, ale jest, przede wszystkim, skuteczną metodą przeciwstawienia partii antysystemowych wobec postawy ugrupowań prosystemowych, a właśnie do tej drugiej kategorii należą partie protestu.