Partie polityczne - partie faszystowskie - definicja, charakterystyka, przykłady

Faszyzm to kierunek polityczny, powstały po I wojnie światowej, jako opozycyjny wobec działalności socjalistów i komunistów. Głosi on hasła skrajnie nacjonalistyczne, antydemokratyczne i antyliberalne, zmierza do stworzenia państwa totalitarnego i monopartyjnego. Skupiał w swoich szeregach nie tylko tzw. warstwy średnie (średnia burżuazja miejska i wiejska, drobnomieszczaństwo, drobni kupcy, byli wojskowi), ale także najbardziej zacofane grupy klasy robotniczej. Ośrodki występowania faszyzmu pojawiły się głównie w Niemczech i we Włoszech.

Faszyzm we Włoszech powstał na podstawie ogólnego kryzysu kapitalizmu. Wówczas wzrost fali rewolucyjnej zagroził bezpośrednio panowaniu burżuazji, wśród której zarysowała się tendencja do przejścia od form ustrojowych demokracji parlamentarnej do jawnej dyktatury terrorystycznej. Przybierał on specyficzne formy, wynikające ze społeczno-gospodarczej struktury danego kraju. We Włoszech związany głównie z kapitałem finansowym, w Niemczech z przedstawicielami przemysłu ciężkiego, w Hiszpanii ze sferami feudalno-obszarniczymi.

Początkowo terminem tym określano wyłącznie ruch rozwijający się we Włoszech pod przywództwem B. Mussoliniego, którego podstawą stały się stowarzyszenia żołnierzy frontowych, założone w marcu 1919 roku. W tym samym roku ogłosił on manifest faszystowski. Postulowano głosowanie powszechne od 21 roku życia, ustanowienie prawa do głosowania dla kobiet, reprezentację proporcjonalną, autonomię lokalną, referendum z inicjatywy ludu, zniesienie policji politycznej, tajnej dyplomacji, armię wyłącznie obronną, konfiskatę dóbr kongregacji, zakaz spekulacji na giełdzie, ośmiogodzinny dzień pracy, prawne zagwarantowanie minimum płac, podatku od kapitału utworzonego z zysków wojennych. We wrześniu 1921 roku ruch faszystowski we Włoszech przeobraził się w Narodową Partię Faszystowską. 

Do wzorów włoskich nawiązywał początkowo faszyzm w Niemczech (zwany także hitleryzmem, nazizmem, nacjonalsocjalizmem), ponadto miał charakter skrajnie nacjonalistyczny i zupełnie antysemicki oraz potępiał kapitalizm i własność ziemską. Później przyjął znaną historycznie formę absolutnie destrukcyjną. 

Poza Niemcami i Włochami faszyzm jako zorganizowana formacja pojawił się w 1933 roku w Hiszpanii. Partie i ruchy faszyzujące pojawiły się w tym czasie także i w innych krajach Europy: w Rumunii, na Węgrzech, we Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii, Polsce, Chorwacji. Ruchy faszystowskie były stosunkowo silne także w Ameryce Łacińskiej.