Urbanizacja - Urbanizacja na świecie - definicja, charakterystyka, przykłady

Urbanizacja jest bardzo złożonym zjawiskiem charakterystycznym dla czasów współczesnych, polegającym na dynamicznym zwiększaniu się liczby miast (pod względem przestrzennym i ludnościowym) i, często niekontrolowanym, rozrastaniu się miast istniejących. Urbanizacja dotyczy wielu aspektów życia człowieka, przede wszystkim aspektu społecznego, ekonomicznego i kulturowego oraz, co bardzo ważne, powoduje radykalne przekształcenia przestrzeni.

W kontekście społecznym urbanizacja oznacza przede wszystkim upowszechnianie się miejskiego stylu życia – zwyczajów charakterystycznych dla mieszkańców miasta w sposób istotny odróżniających ich od mieszkańców wsi. Przykładami miejskiego stylu życia może być sposób spędzania wolnego czasu w kinach, teatrach, na basenie czy w klubie fitness.

Ekonomiczna sfera procesu urbanizacji dotyczy strutktury zatrudnienia ludności mieszkającej w mieście. Miasto jest jednostką osadniczą, która skupia osoby zwykle pracujące poza rolnictwem czyli w przemyśle lub w usługach. Współcześnie, w rozwiniętych krajach i miastach nacisk kładzie się przede wszystkim na usługi, w których pracę często znajdują migrujące ze wsi do miast kobiety.

Miasto, jako koncentracja ludzi i idei, w istotny sposób wpływa także na kulturową sferę życia człowieka – to przecież w miastach znajdują się liczne ośrodki kulturalne, ludzie mają możliwość uczestnictwa w kulturze.

Zaznaczono również, że proces urbanizacji wyraźnie determinuje zmiany w przestrzeni. Jest to związane nie tylko z powiększającym się obszarem zabudowanym, zgromadzeniem w jednym miejscu dużej liczby zakładów przemysłowych, które mogą negatywnie wpływać na środowisko, ale również z nieraz olbrzymią koncentracją ludzi. Duża liczba ludzi zgromadzona na określonym obszarze (jedno z największych miast świata – Szanghaj – ma ponad 16 milionów mieszkańców) zużywa wielkie ilości energii, produkuje bardzo dużo odpadów, co więcej, w metropoliach wzrasta zapotrzebowanie na wodę. Wszystkie te zjawiska zdecydowanie negatywnie oddziałują na okolice miast, najczęściej wpływając na degradację przestrzeni.

Należy także zaznaczyć, że z urbanizacją związane są zarówno korzyści, jak i pewne straty dla społeczeństwa. Korzystny jest przede wszystkim dostęp do usług (w tym edukacji) i wielu wygód, wymiana idei oraz szeroki rynek pracy, natomiast wady to głównie izolacja jednostek w tłumie nieznanych ludzi, zaburzenie porzadku wyznawanych wartości, częstsze patologie społeczne, uciążliwość życia w tłumie i hałasie (wysoki koszt i stres życia).

Urbanizacja to postępujące zjawisko i w najbliższej przyszłości prawdopodobnie sytuacja ta nie zmieni się, choć już dziś mamy do czynienia w krajach Ameryki Północnej czy Europy ze zjawiskiem suburbanizacji – przeprowadzaniem się do stref podmiejskich, opuszczaniem centrum. Urbanizacja ewoluuje także w cywilizację informacj – społeczeństwo miasta to bowiem społeczeństwo wiedzy.