Struktura społeczna - struktura klasowa (Karol Marks). Charakterystyka

Człowiek jest istotą społeczną. Żyjemy w społeczeństwie, wśród ludzi i każdego dnia wchodzimy z nimi w najróżniejsze relacje. Tworzą się więzi, związki międzyludzkie. System wzajemnych relacji i zależności międzyludzkich, układ ról, jakie jednostka odgrywa w społeczeństwie, tworzy strukturę społeczną.

Jednym z autorów, który analizował strukturę społeczną był XIX-wieczny filozof i ekonomista – Karol Marks. Analizując XIX-wieczne społeczeństwo krajów przemysłowych, Karol Marks wypracował koncepcję struktury klasowej, która przede wszystkim kładzie nacisk na pewien konflikt społeczny (koncepcja konfliktowa struktury społecznej). W kapitalistycznym społeczeństwie przemysłowym, wg Marksa, zauważalny jest konflikt pomiędzy osobami, które posiadają środki produkcji (środki produkcji są tutaj rozumiane zarówno jako surowce i materiały, jak i wszelkie zakłady przemysłowe, fabryki, kopalnie oraz ziemia) – burżuazją – a tymi, którzy ich nie mają – robotnikami, tzw. proletariatem. Na podstawie tego spostrzeżenia podzielił on społeczeństwo na dwie klasy, czyli właśnie burżuazję i proletariat.

Zdaniem Marksa, burżuazja wyzyskuje pracujący proletariat – płaci mu bardzo niewiele, a praca robotników staje się jednym ze środków produkcji; tym samym sam człowiek staje się przedmiotem. Wyzysk proletariatu prowadzi do nieustającego konfliktu między tymi dwoma klasami, jest to tzw. walka klas. Wynikiem nieustającej i niesłabnącej walki między burżuazją i proletariatem są wszelkie przemiany społeczne.

Struktura społeczna w ujęciu marksistowskim jest więc dwubiegunowa, cechuje ją ciągła walka między klasami, które dążą do zdobycia pozycji dominującej. Kryterium podziału na dwa bieguny – dwie klasy – to w tym wypadku kryterium ekonomiczne, sprowadzające się do posiadania lub nieposiadania środków produkcji. Koncepcja konfliktowej struktury społecznej doprowadziła Karola Marksa do rozwijania idei przyszłego bezklasowego społeczeństwa, w którym nie będzie już konfliktów. Mowa o społeczeństwie komunistycznym.