Struktura społeczna - struktura warstwowa (Max Weber). Charakterystyka

Struktura społeczna jako sieć relacji i związków między ludźmi fascynowała licznych socjologów, między innymi żyjącego na przełomie XIX i XX wieku Maxa Webera.

Max Weber jest autorem pojęcia „warstwa społeczna”. Wyróżnił on trzy sposoby rozumienia tego pojęcia. Po pierwsze warstwa społeczna może być rozumiana jako pewna część klasy społecznej wyróżniona ze względu na posiadanie wspólnej cechy, po drugie – jako grupa zawodowa. Trzecie rozumienie warstwy jest jednak dla Weber najistotniejsze – jest to grupa osób, którą można wyodrębnić na podstawie wspólnoty odgrywanych ról społecznych, podobnego poziomu szacunku społecznego – prestiżu – oraz podobnych możliwości wpływania na władzę.

Należy zauważyć, że weberowska struktura społeczna jest układem mocno zhierarchizowanym – miejsce, jakie dany człowiek zajmuje w społeczeństwie, zależny od trzech wspomnianych już czynników. Klasa społeczna, posiadanie dóbr materialnych odgrywa istotną rolę w społeczeństwie, nie jest jednak najważniejszym czynnikiem wpływającym na pozycję społeczną. Są osoby pozbawione majątku, które ze względu na fakt, iż cieszą się dużym szacunkiem społecznym, zajmują wysokie miejsce na drabinie społecznej. Chodzi tutaj np. o poetów, artystów, profesorów akademickich, których dochody zwykle są znacznie niższe niż np. właścicieli dużych przedsiębiorstw. Trzecim czynnikiem hierarchizującym jest dostęp do władzy. Są osoby niezbyt zamożne, które cieszą się niewielkim poważaniem w społeczeństwie, jednak ze względu na fakt zajmowania przez nich wysokiego stanowiska np. w administracji – ich pozycja społeczna jest dość wysoka.

Weber zauważył ponadto, że osoby przynależące do danej klasy mają podobne szanse życiowe – możliwości rozwoju. W przeciwieństwie do popularnej w czasach Webera marksowskiej koncepcji konfliktu społecznego, Weber nie zakładał konfliktu czy wyzysku w stosunkach pomiędzy warstwami czy klasami.

Podsumowując, struktura społeczna w ujęciu Webera zbudowana jest z warstw społecznych, które wyróżnia się na podstawie majątku, szacunku i dostępu do władzy. Układ warstw jest hierarchiczny, nie ma między nimi jednak żadnego konfliktu.