Warstwa społeczna - definicja, charakterystyka, przykłady

Warstwa społeczna to pewien wynik podziału społeczeństwa dokonany pod względem określonych wcześniej kryteriów. Autorem wprowadzenia terminu warstwy do nauk społecznych jest Max Weber, który obserwując społeczeństwo niemieckie przełomu XIX i XX wieku, wyróżnił kilka różniących się grup – właśnie warstw społecznych.

Warstwę społeczną można rozumieć na trojaki sposób. Po pierwsze, może ona być częścią pewnej klasy (klasy to grupy ludzi wyróżniona na podstawie kryterium ekonomicznego). Klasy są niejednolite, poszczególni przedstawiciele klas różnią się między sobą pod względem interesów, wielkością posiadania (od drobnej, przez średnią do wielkiej burżuazji), wykształceniem czy rodzajem prowadzonej działalności gospodarczej (przemysł, handel, rolnictwo). Tak wyróżnione elementy klasy stanowią poszczególne warstwy.

Po drugie, warstwa społeczna może być ujmowana jako pewne kategorie społeczno-zawodowe. Kategorie te nie są wyróżniane pod względem posiadanego majątku, ale ze względu na pełnienie określonych ról w społeczeństwie czy wykonywanie określonego zawodu. W ten sposób możemy wyróżnić np. inteligencję, która skupia osoby wykonujące prace umysłowe: inżynierów, przedstawicieli wolnych zawodów, pracowników administracji itp.

Trzecim rozumieniem warstwy jest grupa ludzi, dla której wspólne jest dzielenie stylu życia, zwyczajów, która żyje w podobnych warunkach. Ten sposób rozumienia warstwy może przebiegać w poprzek podziałów klasowych – grupę ludzi wyznających podobne zasady mogą tworzyć osoby o różnym statusie ekonomicznym czy społecznym. Przykładem może być tutaj grupa młodzieży tworząca subkulturę.

Niektórzy badacze wyróżniają także warstwy społeczne pod względem takich zróżnicowań jak wyznawana religia, rasa czy narodowość.

Warto zaznaczyć, że pojęcie warstwy, podobnie jak klasy społecznej, ma na celu wskazanie istnienia pewnej stratyfikacji społecznej – inaczej mówiąc hierarchizacji występującej w społeczeństwie. Osoby z warstw cechujących się większym dostępem do władzy, wykształceniem i szacunkiem oraz posiadaniem majątku – znajdują się wyżej w hierarchii społeczeństwa.