Anarchizm - co to jest anarchizm? Definicja i założenia doktryny

Anarchizm to idea rozpowszechniona w XIX wieku, postulująca zniesienia władzy państwowej i wszelkich struktur władzy wprowadzonych na zasadzie przymusu. Anarchizm oznacza z greckiego – bez władcy, chaos, bezrząd. Postuluje budowanie społeczeństwa opartego na  równości, wolności i solidarności, bez państwa, władzy, policji i innych struktur przymusowych.

Anarchizm jest nurtem, który bardzo długo się krystalizował. Jego początki sięgają antycznych czasów. Już starożytni filozofowie pisali o anarchii, nikt jednak z nich nie brał pod uwagę anarchizmu jako realnej alternatywy dla panujących ustrojów. Tę myśl upowszechnili i rozwinęli myśliciele socjalistyczny z XIX wieku. Czołowymi przedstawicielami anarchizmu są: Michał Bakunin, Piotr Kropotkin, Pierre Proudhon, Errico Malatesta i Emma Goldman.

Anarchizm jest ruchem raczej niszowym, jednak zawsze znajdywał swoich zwolenników.

Założenia anarchistów to zniesienie władzy państwowej, zastąpienie jej dobrowolnymi zrzeszeniami kolektywami, komunami itp. Sprzeciw wobec kapitalizmu, równość ludzi wobec siebie, ateizm. Anarchizm wywodzi się z socjalistycznej myśli ideowej i od socjalizmu przejął swoją niechęć do religii. Religia dla anarchistów jest kolejną formą zniewolenia, przymusu i obowiązku, który nie musi być respektowany, aby godnie i uczciwie żyć. Anarchizm sprzeciwia się kapitalizmowi, gdyż – jak twierdzą jego przedstawiciele – prowadzi do wyzysku, ucisku i nierówności społecznych.

Kapitalizm jawi się więc jako doktryna ściśle faworyzująca bogatych i uderzająca w biednych. Anarchizm bardzo krytycznie podchodzi do współczesnej demokracji. Demokracja według anarchistów jest tylko złudzeniem, w którym tak naprawdę obywatele nie mają nic do powiedzenia. Sami anarchiści chcą uchodzić za demokratów w dosłownym znaczeniu, jak pisał Proudhon – anarchizm jest najszerszą formą demokracji. Anarchiści promują egalitaryzm i równość wszystkich ludzi bez względu na kolor skóry, narodowość czy religię.

W kwestiach wojennych wielu anarchistów podkreśla, że są pacyfistami, a więc sprzeciwia się jakimkolwiek wojnom. Niektórzy jednak widzą pozytywy w przemocy, zwłaszcza, w przemocy, która jest tylko chwilowa i ma doprowadzić ludzi do wolności. Poniekąd anarchiści przyjęli marksistowską wizję rewolucji, ale tylko do pewnego stopnia – czyli do momentu obalenia władzy. Problem przemocy w środowisku anarchistycznym od lat jest tematem wielu debat i dyskusji. Rozróżniamy kilka odłamów anarchizmu – anarchokomunizm, anarchopacyfizm, anarchoindywidualizm, anarchokapitalizm itd.

Anarchiści dzisiaj skłaniają się w stronę antyglobalizmu, a idee takich myślicieli jak Kropotkin czy Bakunin stanowią jedynie filozoficzną inspirację.