Wojna Niemiec z ZSRR w latach 1941-1943

Nazizm oraz komunizm był dwiema ideologiami, które wzajemnie się zwalczały już od lat 30. XXwieku. Chwilowy sojusz pomiędzy ZSRR, a hitlerowskimi Niemcami, który został zawiązany 23 sierpnia 1939 roku musiał siłą rzeczy w pewnym momencie zostać zerwany. Kwestią było tylko to, kto pierwszy złamie porozumienia i zaatakuje przeciwnika.

Dzięki pokonaniu Francji, w czerwcu 1940 Hitler uległ przekonaniu, że nie zagraża mu już żadne państwo europejskie. Pozostawał jeszcze problem Wielkiej Brytanii, ale była ona osamotnionym krajem, który według zapewnień niemieckiej generalizacji już niedługo ulegnie pod naporem Luftwaffe. Tym samym przywódca III Rzeszy uznał, że należy wreszcie skierować swe wojska przeciwko Stalinowi. Początkowo planowano uderzyć na ZSRR w maju 1941 roku, ale sytuacja na Bałkanach wymusiła przesunięcie terminu na czerwiec. Hitlerowskie Niemcy zaczęły koncentrować ogromne ilości sprzętu oraz żołnierzy w rejonach graniczących z republikami radzieckimi. Ufano, że idea blitzkriegu po raz kolejny się sprawdzi i pokonanie sowietów nastąpi przed nastaniem srogiej rosyjskiej zimy. Bardzo istotny był element zaskoczenia, dlatego też ciągle starano się zapewniać ZSRR o trwałości wspólnego porozumienia. Mimo dochodzących do rządu sowieckiego, bardzo wyraźnych pogłosek, Stalin uparcie twierdził, że Hitler nie wyda tak wcześnie rozkazu do ataku.

22 czerwca 1941 doszło do ataku Niemiec na ZSRR, w ramach realizacji planu „Barbarossa”. Wraz z rozpoczęciem działań wojennych przez III Rzeszę, bardzo szybko dołączyły do nich Słowacja, Finlandia, Węgry oraz Włochy. Armia niemiecka została podzielona na trzy grupy. Północna miała uderzać w kierunku Leningradu, zdobywając po drodze tereny nadbałtyckie. Grupa środkowa ruszyła na Smoleńsk oraz stolicę ZSRR - Moskwę. Zadaniem grupy południowej było zajęcie terenów Ukrainy i podążanie w stronę Doniecka. Na samym początku ofensywy wojska hitlerowskie przemieszczały się równomiernie, skutecznie realizując postawione im cele. Wynikało to w głównej mierze z wykorzystania elementu zaskoczenia. Nie bez znaczenia był także fakt, że w Armii Czerwonej na skutek Wielkiej Czystki z lat 1937-1939 brakowało odpowiednio doświadczonej kadry dowódczej. Jednak wraz z nastaniem jesieni sytuacja uległa pogorszeniu - wojska niemieckie nie mogły już tak szybko przemieszczać się w wybranych kierunkach. Ponadto wojska radzieckie zdążyły się już przegrupować i zaczynały podejmować pierwsze próby kontrataków, z których najważniejszym było uderzenie w kierunku stojących pod Moskwą Niemców.

Zdobycie Moskwy miałoby duże znaczenie propagandowe i na pewno ułatwiłoby dalsze prowadzenie walk poprzez obniżenie morale przeciwnika. Dlatego też, tak ważna była dla Niemców realizacja operacji „Tajfun”. Nie odniosła jednak sukcesu ponieważ Rosjanom udało się przerzucić w rejon stolicy dużą ilość oddziałów, które wcześniej znajdowały się na wschodzie kraju. Nie bez znaczenia było także pogorszenie się pogody oraz zbyt dalekie wydłużenie się niemieckich linii zaopatrzeniowych. Długotrwałe walki, trwające od października 1941 do stycznia 1942, zakończyły się klęską wojsk nazistowskich, które zaczęły się cofać ze wcześniej zdobytych terenów. Była to pierwsza tak znacząca porażka podczas kampanii wschodniej, która wywarła ogromny efekt psychologiczny po obu stronach konfliktu.

Przegrana pod Moskwą nie załamała jednak całkowicie postępów wojsk niemieckich. Kolejnym ważnym celem dla armii Hitlera było dotarcie do złóż ropy, znajdujących się na Kaukazie. Aby tego dokonać należało zdobyć leżący nad Wołgą Stalingrad - strategiczne miasto, które było jednym z trzech największych w ZSRR. Walki toczone pod Stalingradem przeszły do historii jako jedne z najcięższych, jakie miała stoczyć armia niemiecka. Walczono o każdy budynek oraz metr ziemi. Nieustępliwa postawa, tak Hitlera jak i Stalina, sprawiła, że tysiące ludzi ginęło w gruzach miast. Walki trwały od października 1942 do 2 lutego 1943 roku i zakończyły się bezwarunkową kapitulacją wojsk niemieckich, z których około 100 tysięcy żołnierz dostało się do radzieckiej niewoli.

Bitwa Stalingradzka była punktem zwrotnym walk pomiędzy III Rzeszą, a ZSRR, nie powstrzymała jednak całkowicie nazistów. Wojska hitlerowskie nadal były bardzo zdeterminowane do osiągnięcia zwycięstwa. Dopiero nadchodzące miesiące, a szczególnie bitwa na Łuku Kurski, sprawiły, że sytuacja na froncie uległa całkowitej zmianie.