Starożytny Izrael - Dzieje narodu wybranego - opracowanie zagadnienia

Jakub zwany Izraelem, syn Izaaka, wnuk Abrahama, miał czternastu synów (w tym dwóch adoptowanych). Potomkowie dwunastu z nich dali początek dwunastu pokoleniom (rodom) nowego narodu – narodu Izraela. Około 1660 r. p.n.e. Jakub osiadł w Egipcie, który jego przodkowie, prowadzeni przez Mojżesza, opuścili w 1445 r. p.n.e. 40 lat później, przemierzyli pustynię i dotarli do ziemi Kanaan nad Morzem Śródziemnym (zważywszy na niewielką odległość między Egiptem i Kanaanem i 40-letnie wędrowanie, Mojżesz, choć bardzo rozwinięty duchowo, nienajlepiej radził sobie z wytyczaniem drogi na pustyni).

Tyle o genezie narodu wybranego mówi Księga Rodzaju. Historycy zgadzają się, że w XIII wieku p.n.e. koczownicze plemiona Izraelitów zasiedliły Kanaan. Część z nich przywędrowała tam z Egiptu. Ich przywódcą był Mojżesz.

Pierwszy okres historii Izraela nazywany jest predynastycznym. Izraelici zasiedlili Kanaan (Palestynę), jednak nie wykształcili struktury społecznej wykraczającej poza plemię (pokolenie). Najwyższym autorytetem cieszyli się Sędziowie, egzekwujący prawo. Było ich piętnastu, a czas ich dominium dobiegł końca wraz ze śmiercią ostatniego z nich, Heliego, i najazdem Filistynów ok. 1030 r. p.n.e.

W obliczu zewnętrznego zagrożenia, Izraelici zjednoczyli się i wybrali króla – Saula z pokolenia Benjamina. Drugi władca królestwa Izraela, Dawid, poprowadził swój lud do zwycięstwa nie tylko nad Filistynami, ale także nad innymi plemionami, w tym Jebuzytów, którym odebrał Jerozolimę, ustanowioną stolicą narodu wybranego. Złoty wiek królestwa przypadł na okres panowania syna Dawida, Salomona. Nie uwikłany w wojny, Salomon zmodernizował rolnictwo, wzniósł wielką Świątynię w Jerozolimie, budował drogi, kopalnie, rozwijał handel. Po śmierci mądrego króla jego scheda rozpadła się, przynosząc kres zjednoczonemu królestwu, na dwie domeny: królestwo Judy (stolica w Jerozolimie) i królestwo Izraela (stolica w Samarii).

Królestwo Izraela padło pod naporem Asyryjczyków, którzy narzucili mu swoją władzę. Królestwo Judy spotkał podobny los – wyniszczone najazdem egipskim, a w 586 r. p.n.e. babilońskim nie zdołało obronić niezależności.

W 332 r. p.n.e. Grecy Aleksandra III Macedońskiego wkroczyli na ziemie Judy, która poddała się bez walki. Dawne królestwo Judy, teraz nazywane Judeą, zostało włączone w obręb prowincji Syria Dolna ze stolicą w Samarii. Po śmierci wodza, Judea dostała się w ręce Ptolemeuszy, a następnie, gdy ci ostatni przegrali wojnę, Seleucydów.

W odpowiedzi na represje Seleucydów, którzy za wszelką cenę chcieli narzucić Izraelitom helleńska kulturę i religię, wybuchło powstanie inspirowane i prowadzone przez ród kapłanów judzkich Machabeuszy (166 r. p.n.e.). Powstanie przyniosło Żydom częściowe swobody, a władza nad Izraelem spoczęła w rękach Machabeuszy.

Rozpoczął się czas intryg i wewnętrznych sporów rywalizujących stronnictw. Osłabione swarami Państwo Machabeuszy nie przetrwało kolejnej napaści, tym razem rzymskiej. W 63 r. p.n.e. Rzymianie zajęli Judeę, włączając ją w obręb prowincji Syria. W 37 r. p.n.e., po latach łagodnej polityki wobec Żydów, senat uznał Heroda za króla Judei. Ten rozbudował Jerozolimę, głównie Świątynię, rozwijał gospodarkę i handel. Po jego śmierci Żydzi nie potrafili wyłonić spośród siebie przywódcy i władza nad Judeą przeszła w ręce rzymskich namiestników. Koniec swobód przyniosło stłumione przez okupantów żydowskie powstanie z 6 r. p.n.e.

W 66 r. n.e. wybuchło kolejne powstanie, które przerodziło się w regularną wojnę (wojna żydowska, 66 – 73 r. n.e.). Rzymianie krwawo stłumili niepokoje, 11. września 70 r. n.e. zdobywając i niszcząc Jerozolimę. Zginęło wtedy, podając za Tacytem, ponad pół miliona Żydów.

Panujący wówczas cesarz Wespazjan wydał dekret, na mocy którego Judea miała być jego prywatną własnością. Trzy lata później padła ostatnia broniona przez Izraelitów twierdza. Zaczęły się długie lata ciężkiej niewoli.