Kazimierz Wielki - polityka króla Polski - sukcesy i porażki

Kazimierz Wielki objął tron polski po śmierci Władysława Łokietka i stanął wobec podobnych problemów z jakimi borykał się jego ojciec. Głównym przedmiotem polityki zagranicznej Kazimierza Wielkiego było rozwiązanie problemu roszczeń luksemburskich, konflikt krzyżacki i kwestia Rusi Halickiej. Sojusz luksembursko-krzyżacki był bardzo niebezpieczny dla interesów Polski i zagrażał państwu Kazimierza Wielkiego.

Pierwszą spektakularną decyzją nowego polskiego króla było zawarcie rozejmu z Krzyżakami, pod czujnym okiem swego szwagra króla Węgier Karola Roberta. W 1335 roku rozpoczęły się rozmowy z Janem Luksemburskim w Trenczynie, król czeski zrezygnował z roszczeń do korony polskiej w zamian za prawo do Śląska i Mazowsza. Na tego typu układy polski król jednak się nie zgodził, udało mu się natomiast w tym samym  roku w Wyszehradzie, wykupić czeskie pretensje do polskiego tronu za cenę 20 tys. kóp groszy czeskich, bez informacji w kwestiach Śląska czy Mazowsza. Jan Luksemburski ostatecznie zrzekł się swoich pretensji. Dopiero cztery lata później Kazimierz Wielki zrzekł się praw do Śląska.

Kolejnym problemem polityki zagranicznej Kazimierza Wielkiego byli Krzyżacy, którzy przemocą zabrali Pomorze Gdańskie, ziemię dobrzyńską i Kujawy. Zawarty rozejm skutkować musiał  podziałem terytorialnym, ustalono więc na zjeździe w Wyszehradzie w 1335 roku, że Krzyżacy zatrzymują Pomorze Gdańskie, ale oddać muszą ziemię dobrzyńską i Kujawy.

Decyzję podjęło dwóch monarchów: Jan Luksemburski i Karol Robert. Decyzja oczywiście była niekorzystna dla polskiej polityki zagranicznej, toteż Kazimierz Wielki zwrócił się do Stolicy Apostolskiej, która odmówiła zatwierdzenia wyroku ustalonego w Wyszehradzie. Ostateczna decyzja Stolicy Apostolskiej skutkowała tym, że Krzyżacy mieli oddać wszystkie zagarnięte ziemie. Krzyżacy wyroku papieskiego jednak nie uznali, Kazimierz Wielki nie widział sensu rozstrzygania zbrojnego sporu z Krzyżakami, dodatkowo wysunęła się jeszcze sprawa Rusi, która odwróciła uwagę od sprawy krzyżackiej. W 1343 roku w Kaliszu kancelaria królewska uznała decyzję Karola Roberta i Jana Luksemburskiego, Krzyżacy zachowali Pomorze Gdańskie jako wieczysta jałmużnę.

Traktat kaliski był ogromnym sukcesem politycznym, gdyż nie zamykał drogi do późniejszego odzyskania Pomorza Gdańskiego. Klęską polskiej polityki zagranicznej zakończyła się próba odzyskania Śląska. W 1345 roku doszło do wojny, którą Kazimierz Wielki zamierzał wykorzystać, by wesprzeć mniejsze stronnictwa czeskie w ramach obalenia Jana Luksemburskiego. W 1348 roku zawarto pokój w Namysłowie, który zakończył wojnę polsko-czeską. Odnowiono traktat o przyjaźni z 1341 roku. Kazimierz zrzekł się roszczeń co do Śląska.

Na pierwszy plan wysunął się problem Rusi Halickiej. Możni i książęta Polsce naciskali na Kazimierza Wielkiego, by ten opanował te ważne strategicznie punkty handlowe, biegnące do Morza Czarnego. Książę halicki ustanowił Kazimierza Wielkiego swym następcą, za co później został otruty przez bojarów. Sytuacja wymagała interwencji ze strony Kazimierza, który jako wyznaczony następca miał pełne prawo zając te tereny. W 1344 roku Kazimierz Wielki opanował ziemie sanocką i przemyską.

Ostatecznie zdobyto Lwów, Halicz, Brześć i Włodzimierz. Zachodnia część Wołynia i Ruś Halicka weszły w skład państwa polskiego. Ostatnią kwestią terytorialną polityki zagranicznej było przyjęcie w lenno Mazowsza. Po śmierci księcia mazowieckiego Bolesława III, książęta mazowieccy zaczęli szukać pomocy u Polski w obawie przed Litwą. Oddali się pod lenno Kazimierzowi Wielkiemu. Kolejną bardzo ważną kwestią polityki zagranicznej była tzw. sukcesja na rzecz Andegawenów - tron Polski miał trafić w ręce węgierskie. W zamian za objęcie tronu przez Ludwika Węgierskiego nadano szlachcie przywilej budziński, który ostatecznie rozwiał wątpliwości szlachty co do tego typu posunięcia Kazimierza Wielkiego.