Początki cywilizacji - starożytne cywilizacje m.in. w Egipcie, Indiach, Mezopotamii

Choć w różnych regionach świata wielkie cywilizacje powstawały w różnych okresach, to  nietrudno dopatrzeć się w tych wszystkich zbiorowościach kulturowych, narodowych, historycznych pewnych prawidłowości, które można przypisać każdej z nich.

Przede wszystkim powstanie cywilizacji wiąże się ze zmianą trybu życia gromad ludzkich – musiały one przestawić się z koczowniczego (wędrownego) trybu na osiadły. Zamiast jedynie polować, zrywać owoce i tworzyć tymczasowe szałasy, ludzie musieli nauczyć się uprawiać rolę, hodować bydło, budować trwałe osady. Oczywiście, aby efektywnie zajmować się rolnictwem, potrzebne były dogodne warunki naturalne. Stąd można wywnioskować, iż pierwsze cywilizacje powstawać będą na terenach żyznych, dających wystarczająco duże plony, by wykarmić członków swej społeczności. I tak też właśnie się dzieje. Wystarczy spojrzeć na Egipt, gdzie ludność skupia się wokół wylewającego Nilu, Babilon, Mezopotamię w dorzeczu Tygrysu i Eufratu czy też na pracywilizację hinduską, która powstawała wokół rzeki Indus.

Prócz umiejętności rolniczych, potrzebne były zdolności organizacyjne. Ludzie musieli nie tylko podzielić się pracą – w polu, w rzemiośle, w łowiectwie itd., ale również władzą. Władza ta poszerzała zakres wpływów o coraz to nowsze gałęzie. Jednak nie należy tego traktować tylko i wyłącznie jako narzucanie swojej woli przez jednego despotę. Ludzie, u zarania dziejów, często rezygnowali z części swojej wolności na rzecz dobra wspólnego – np. zgadzając się na płacenie podatku na utrzymanie armii – dzięki czemu chroniony był majątek i życie pojedynczego człowieka, jego rodziny, a także ludzi przynależących  do społeczności (wspólnoty). Wszystko to dokonywało się w sposób naturalny, choć z czasem nabrało charakteru przymusu, a w przyszłości także i niewolnictwa. Lecz z drugiej strony, bez tego prawdopodobnie nigdy nie powstałyby wielkie cywilizacje.