Piotr I Wielki - biografia, życiorys

Piotr I Aleksiejewicz Wielki urodził się 30 maja 1672 roku w Moskwie. Był synem Aleksego Romanowa oraz jego żony Natalii Kiryłłownej Naryszkin. Był solidnie edukowany w duchu europejskim dzięki wpływom bojarzyna Matwiejewa. Wychowano go na poliglotę, wykazywał zainteresowanie wojskiem i techniką.

Po śmierci przyrodniego brata, Fiodora III, dziesięcioletni wówczas Piotr został osadzony na tronie. Zignorowano jednak fakt, że miał on starszego, upośledzonego umysłowo brata Iwana Aleksiejewicza. Ponieważ Piotr był zbyt młody, aby faktycznie dzierżyć władzę, rządy sprawowała za niego matka wraz z rodziną. W maju 1682 roku dzięki stronnictwu Miłosławskich w Rosji  wybuchła rebelia strzelców, za sprawą której oficjalnie ogłoszono, iż rządy sprawować będą równolegle królewscy bracia – Iwan i Piotr. Reprezentowała ich starsza siostra, carewna Zofia Aleksiejewna. W 1689 roku Piotr dopuścił się z pomocą swoich zwolenników zamachu na przyrodnią  siostrę, po czym zamknął ją w klasztorze i sam zaczął samodzielnie sprawować władzę.

Piotr I lubił podróże, uczestniczył w wyprawie do krajów zachodnioeuropejskich. W trakcie tych wojaży przyglądał się organizacji innych monarchii, podglądał nowinki techniczne i zgłębiał charakter stosunków społecznych. Był gościem w krajach Rzeszy, w Holandii, Anglii, Polsce.

Doświadczenia z podróży przydały mu się po powrocie do kraju. Natychmiast rozpoczął wdrażanie modernizujących reform wojskowych, administracyjnych i gospodarczych. Nie pominął również aspektów kulturalnych czy oświatowych, zwracał uwagę na potrzeby kościoła. Nowatorskie było rozporządzenie o charakterze obyczajowym, zgodnie z którym bojarzy otrzymali rozkaz skrócenia swoich szat i zgolenia bród. Przywilej utrzymywanie owłosienia na twarzy przysługiwał duchownym, chłopom oraz odpłatnie – także kupcom. Zaszczepiono zwyczaj palenia tytoniu oraz wprowadzono naukę tańca.

Zmiany w rosyjskiej armii obejmowały coroczny pobór do trwałej służby w wojsku. Szlachcice kształcili się na oficerów w szkołach kadetów. Państwo zostało podzielone na gubernie, prowincje oraz dystrykty. Wprowadził magistraty zarządzane przez burmistrzów, co zreformowało metodę zarządzania miastami. W zarządzie państwa nowiną było pojawienie się Senatu Rządzącego, a także kolegiów. Umocnił centralizację władzy, która utrwaliła absolutyzm carski. Stolicą Rosji został Sankt Petersburg. Piotr I troszczył się o rozwój handlu. Pojawiła się sieć szkół o charakterze świeckim. Zainicjował powstanie Akademii Nauk. Reformy nie pominęły nawet pisma – cyrylicy, na miejsce której pojawiła się grażdanka. Rosja przyswoiła kulturową tradycję Bizancjum poprzez podporządkowanie Rosji cerkwi prawosławnej. Kalendarz bizantyjski zastąpił juliańskim. W 1721 roku zrodził się Świętobliwy Synod Rządzący. Trzy lata później wprowadzono podatek pogłówny, w którym to systemie każdy podatnik był zobowiązany płacić nominalnie określona kwotę podatku.

W 1696 roku Piotr I udał się na wyprawę wojenną przeciw Turcji, w trakcie której zdobył twierdzę Azow położoną nad Morzem Azowskim. Utracił ją po piętnastu latach na rzecz pokoju pruckiego. Mimo szczerych chęci Rosjanie zrezygnowali z walk o wybrzeże Morza Czarnego z powodu braku wsparcia do wojny z Turcją.

W 1700 roku Piotr I dowodził oddziałom rosyjskim w III wojnie północnej, do czego zobowiązywał go koalicja antyszwedzką. W tym okresie Piotr ulepszał uzbrojenie swojej armii. Armia rosyjska szybko prześcignęła Szwedów w rozbudowie artylerii. Pod panowanie Piotra I trafiły wybrzeża Zatoki Fińskiej. Dwa lata później zaczęła rozbudowywać się twierdza Pietropawłowska, która stanowiła bazę na budowę Petersburga. Niemniej jednak wojna rosyjsko-szwedzka trwała i zakończyła się dopiero w 1721 roku w Nystad. W tym roku Piotr mianował się cesarzem Wszechrosji.

Szwedzi ruszyli na Rosję z odwetem w 1708 roku, lecz przegrali z kretesem w bitwie pod Połtawą 8 lipca 1709 roku. Rosjanie dzięki nie krępowanemu niczym dostępowi do wybrzeży bałtyckich, poświęcili się rozbudowie floty oraz skupili na handlu międzynarodowym. W 1712 roku stolica mocarstwa oficjalnie została przeniesiona do Sankt Petersburga.

Piotr I zaczął realizować swój plan wyparcia Turków za Morze Czarne. W roku 1710 wszczął działania wojenne na terenie Mołdawii. Rychło wycofał się z tej inicjatywy i dążył do zawarcia pokoju z Turcją kosztem wyrzeczenia się twierdzy Azow nad rzeką Don.

W roku 1717 udał się do Azji Środkowej, gdzie walczył z Persją, w konsekwencji czego do Rosji trafiły tereny wzdłuż południowych brzegów Morza Kaspijskiego.

Piotr I Wielki zmarł 28 stycznia 1725 roku w Sankt Petersburgu. Rządy po nim objęła jego żona, Katarzyna I.