II Rzeczpospolita Polska po odzyskaniu niepodległości - mapa, podział ziem, podział administracyjny

Podział ziem polskich między zaborców, którzy popadli w konflikt oraz różne koncepcje odzyskania niepodległości spowodowały, iż w trakcie I wojny światowej żołnierze polscy znaleźli się po rożnych stronach barykady. W sojuszu z wojskami państw centralnych walczyły trzy brygady Legionów Polskich, natomiast u boku ententy stał m.in. Legion Puławski. Poza tym ludność polska zasilała armię tego zaborcy, pod którego rządami się znalazła.

Ostatecznie jednak polscy dowódcy wojskowi, z Józefem Piłsudskim na czele, zachowali się elastycznie i w momencie, gdy wiadomo było, iż państwa centralne polegną, wycofali swoje wsparcie.
Na konferencji pokojowej w Paryżu Polska reprezentowana była przez Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego, Władysława Grabskiego i Eugeniusza Romera. Tam też, dzięki poparciu ze strony Francji (wbrew zamysłom Anglii), ustalono, że Polska odzyska Wielkopolskę (głównie dzięki udanemu powstaniu wielkopolskiemu), ziemię chełmińską i Pomorze bez Gdańska. Na wielu innych terenach odbyć miały się plebiscyty, w których to ludność miała zdecydować o swojej przynależności.
Początkowe lata II RP były okresem bardzo niespokojnym, gdyż odbywała się ciężka walka o granice państwa polskiego.

Terenami spornymi były m.in. Śląsk Cieszyński zajęty w 1919 przez wojska czeskie, Górny Śląsk, na którym wybuchły trzy powstania, Warmia, Mazury i Powiśle. Ostatecznie 1/3 śląskiego obszaru plebiscytowego została przy Polsce, natomiast większość ziem Warmii, Mazur i Powiśla, za sprawą przegranych plebiscytów, pozostały poza polskim zwierzchnictwem. Najcięższe walki toczyły się jednak o granice wschodnią. Polacy walczyli zarówno z Zachodnio-Ukraińską Republiką Ludową, jak i z Rosją Radziecką. Ostatecznie traktat pokojowy podpisano w Rydze 18 marca 1921 roku. W roku 1922 sejm podjął decyzje o włączeniu, zajętej przez gen. Lucjana Żeligowskiego, Litwy Środkowej do państwa polskiego. Powierzchnia II RP wynosiła 388 tys. km kwadratowych. Państwo to było wielonarodowe, jedynie 65% z 27 mln. ludzi było Polakami.

Polityka zagraniczna prowadzona przez Polskę, zwłaszcza w czasach sanacji, miała być polityką „równowagi”, czyli równej odległości zarówno od Moskwy, jak i Berlina. Na początku lat trzydziestych podpisano szereg paktów i deklaracji o nieagresji: w roku 1932 w Moskwie z ZSRR (dwa lata później przedłużony został na kolejnych 10 lat), a w roku 1934 z Niemcami. Rosjanie i Niemcy tym samym pozorowali swoje pokojowe zamiary, prowadząc jednocześnie wzajemne pertraktacje. Również w roku 1934 Polska odrzuciła inicjatywę Francji, tzw. „wschodnie Locarno”, o gwarancji nienaruszalności granic w Europie Wschodniej.

Zachwianie polityki równowagi miało miejsce w latach 1938 i 1939. Polska prowadziła ekspansywną politykę względem Litwy jak i Czechosłowacji, której, po konferencji w Monachium, odebrała Zaolzie, część Spiszu i Orawę. Jednocześnie rząd III Rzeszy wystosowywał żądania dotyczące budowy autostrady eksterytorialnej do Wolnego Miasta Gdańska. W takiej sytuacji polskiej dyplomacji, bardzo zależało na znalezieniu sojuszników na zachodzie. W marcu i kwietniu gwarancje wojskowe dla polski podpisywały Anglia i Francja. Również 25 sierpnia Polska zawarła układ z Anglią o pomocy na wypadek wojny. Był to powód wstrzymania przez Hitlera ataku na Polskę, który zaplanowany był na 26 sierpnia. Ultimatum wystosowane względem Polski 31 sierpnia miało być już tylko pretekstem do wypowiedzenia wojny.

RP okazała się państwem słabym, mocno uzależnionym od mocarstw zachodnich, które nie zamierzały „umierać za Gdańsk”. Polacy znajdowali się w bardzo trudnej sytuacji geopolitycznej, zaledwie 5% granic polski było bezpiecznych. Tym niemniej warto podkreślić polskie wysiłki na arenie międzynarodowej, zwłaszcza na forum Ligi Narodów, na rzecz pokoju.