John Stuart Mill - filozofia, poglądy

John Stuart Mill był angielskim filozofem żyjącym w XIX wieku. Urodził się w Londynie w 1806 roku, zmarł w 1873 w Awinionie. Jego poglądy spowodowały powstanie nowego nurtu w filozofii oraz politologii, zwanego liberalizmem demokratycznym.

Poglądy Johna Stuarta Milla były zdeterminowane przez środowisko, w którym się wychowywał. Wychowanie bez matki, życie z zaborczym i skoncentrowanym na pracy ojcem, obarczyło go bagażem doświadczeń, do których John Stuart Mill będzie wracał przez całe życie. Jego ojciec – James Mill – był jednym z twórców utylitaryzmu. Troska o edukację syna przełożyła się na zapewnienie mu wszechstronnego wykształcenia humanistycznego przy całkowitym zaniedbaniu jego rozwoju emocjonalnego i fizycznego.

Pisząc o poglądach Johna Stuarta Milla, możemy wyróżnić oprócz filozoficznych jego zapatrywanie na sprawy ekonomiczne. Jego spojrzenie na filozofię ewoluowało; początkowo był gorącym zwolennikiem utylitaryzmu. Wnioski z tego okresu są wykorzystywane przede wszystkim we współczesnej logice matematycznej, John Stuart Mill doprecyzował m.in. pojęcia związane z logiką Arystotelesa, uporządkował również zasady rozumowania indukcyjnego. Indukcji dotyczą przede wszystkim zasady, które do nauki weszły pod nazwą „kanonów Milla”. W drugiej fazie życia poglądy filozofa były nacechowane naturalizmem.

Jeżeli chodzi o rozważania na temat ekonomii, John Stuart Mill jest autorem tezy, że rządy demokratyczne mają tendencję do przekształcania się w dyktaturę większości. Proces ten przebiega poprzez monopolizację zarówno w sferze politycznej (rządy jednej partii), jak i ekonomicznej (powstawanie dużych przedsiębiorstw). Zjawisk tych można uniknąć poprzez wprowadzenie wyborów proporcjonalnych oraz prawa antymonopolowego. 

Warto zwrócić także uwagę, że filozof aktywnie popierał feminizm oraz walczył o równouprawnienie kobiet w wyborach i równe prawa dla mężczyzn i kobiet w sferze edukacji i pracy. Poglądy te odważnie demonstrował, będąc posłem, oraz zawarł je w książce „On Liberty”.

Swoje poglądy filozoficzne John Stuart Mill zawarł w kilku dziełach filozoficznych. W roku 1843 zostaje wydany „System logiki” – suma poglądów Milla. Kolejnymi ważnymi  pozycjami są: „An Examination of Sir William Hamilton's Philosophy...” (1865) oraz „Utylitaryzm” z 1863 roku.