Próby utworzenia federacji państw Europy Środkowej i Bałkanów

Próby utworzenia federacji państw Europy Środkowej i Bałkanów rozpoczęły się już pod koniec 1944 roku i wyszły ze strony Jugosławii. Początkowe rozmowy toczyły się z Bułgarią, ale jednak szybko pojawiły się rozbieżności - przedstawiciele Bułgarii mówili o powstaniu państwa dualistycznego, podczas gdy w planach jugosłowiańskich Bułgaria miała stać się jej siódmą republiką. Na to Sofia nie chciała przystać. W projekcie uwzględniano także Albanię, która była bardzo dobrze nastawiona do pomysłu. W roku 1946 doszło do zdecydowanego zacieśnienia stosunków Jugosławii z Albanią, co miało stanowić podstawę dla przyszłej federacji. W roku kolejnym wypracowano także porozumienie z Bułgarią i na mocy układu podpisanego 27 listopada 1947 roku, pomiędzy Sofią a Belgradem, miano utworzyć w niedalekiej przyszłości unię celną, jak i współdziałać na płaszczyźnie gospodarczej. Zostało to potwierdzone 17 stycznia 1948 roku, kiedy oficjalnie przedstawiono projekt takiej unii oraz zapowiedziano, że w niedalekiej przyszłości powstanie konfederacja, która obejmie swym zakresem Jugosławię, Bułgarię, Albanię, Rumunię, Polskę, Węgry, Czechosłowację, a może także Grecję. Do końca roku 1947  porozumienia pomiędzy państwami bałkańskimi i Europy Środkowej stały się faktem - zawarto wzajemne sojusze państwowe.

Stalin przyglądał się tym poczynaniom, początkowo wydawał się nawet je wspierać. W roku 1948 wyraził jednak zdecydowaną krytykę. Zbiegło się to w czasie, gdy jego stosunki z J. B. Tito uległy daleko posuniętemu ochłodzeniu. Stalinowi nie podobała się samodzielność jugosłowiańskiego przywódcy. Jednocześnie bacznie przyglądał się jego poczynaniom na płaszczyźnie kontaktów z Albanią, obawiając się, że Albania może zostać wchłonięta przez Jugosławię, a to nie leżało w interesie Stalina. Bałkany miały być od niego zależne, a Tito okazał się zbyt silną osobowością, a tym samym stanowił wyłom w moskiewskiej koncepcji, która nie uwzględniała dzielenia się władzą, czy chociażby tak daleko posuniętej suwerenności. Ostatecznie więc Stalin opowiedział się za koncepcją utworzenia trzech związków, nad którymi jednak sprawowałby piecze. Jugosławia miała stać się federacją, wraz z Bułgarią i Albanią, Węgry z Rumunią, a Polska z Czechosłowacją. Ostatecznie projekt upadł, a państwa bałkańskie zaaprobowały niechęć Stalina. Jednocześnie zaostrzył się konflikt Moskwy z Belgradem, gdyż Tito był zdeterminowany do prowadzenia własnej polityki i nie akceptował uzależnienia od radzieckiego przywódcy.

Już w początkowej fazie planów utworzenia konfederacji państw bałkańskich, w roku 1945, negatywnie o zamiarach jugosłowiańskich wyrazili się Brytyjczycy. Był to czas, kiedy Stalin nie wiedział jeszcze jak postąpi i czy wspierać pomysł federacji, czy też nie. Postawa Brytyjczyków zapewne sprawiła, że odłożył swoją decyzję.