Władysław Łokietek - panowanie. Zjednoczone Królestwo Polskie pod rządami Władysława Łokietka

Koronacja Władysława Łokietka w roku 1320 przywracała państwu polskiemu status królestwa, który po raz ostatni w pełni tego słowa znaczeniu obowiązywał w czasach Bolesława II Śmiałego. W skład władztwa nowego króla wchodziły główne ziemie historycznie polskie, tj. Małopolska, Wielkopolska oraz Pomorze Gdańskie (praktycznie kontrolowane jednak przez Krzyżaków), ale poza jego granicami wciąż pozostawały takie prowincje jak niezależne Mazowsze czy czeski Śląsk.

Już na początku swojego panowania Władysław Łokietek zawarł korzystne układy sojusznicze z Węgrami - umocnione małżeństwem jego córki Elżbiety z królem Karolem Robertem, aby móc skuteczniej szachować dyplomatycznie Zakon Krzyżacki. Pierwszym testem dla sojuszu była zakończona powodzeniem interwencja na Rusi Halickiej, ogarniętej chaosem po zamordowani ostatnich przedstawicieli dynastii Rurykowiczów. Władcy zgodnie poparli kandydaturę Bolesława Jerzego II, syna księcia mazowieckiego, dzięki czemu wpływy polskie w tym rejonie zostały poważnie wzmocnione (umożliwiło to w przyszłości Kazimierzowi Wielkiemu przyłączenie Halicza do Polski). Ugruntowaniu silnej pozycji Królestwa na wschodzie posłużył także zawarty w roku 1325 sojusz z pogańską jeszcze wciąż Litwą. Jego gwarancją był ślub królewicza Kazimierza z córką ówczesnego władcy litewskiego Giedymina - Aldoną, która na chrzcie przyjęła imię Anna.

W roku 1326 Władysław Łokietek, wsparty posiłkami litewskimi, niespodziewanie najechał zbrojnie graniczne ziemie brandenburskie. Wyprawa ta oprócz licznych łupów i jeńców nie przyniosła Królestwu większych korzyści a jedynie przyczyniła się do drastycznego pogorszenia się  relacji Europą Zachodnią - Brandenburczycy wspierani przez Zakon Krzyżacki oskarżali polskiego króla o haniebną współpracę z poganami oraz dążenie do wywołania wojny z państwami chrześcijańskimi.

Zarzuty te zostały dodatkowo wzmocnione dzięki kolejnemu nieuzasadnionemu atakowi Władysława Łokietka, tym razem na mazowieckiego sojusznika krzyżackiego, księcia płockiego Wacława, w roku następnym. W konflikt ten wmieszał się wkrótce, zainteresowany osłabieniem pozycji Polski w tym rejonie - Zakon Krzyżacki a następnie także Jan Luksemburski. Wojska koalicji odparły atak polski i przechodząc do ofensywy zajęły w roku 1329 ziemię dobrzyńską, na którą kontrolę przejęli Krzyżacy.

Przy okazji konfliktu polsko-krzyżackiego, Jan Luksemburski (jeszcze przed oficjalnym udzieleniem wsparcia Zakonowi) postanowił otwarcie zgłosić swoje pretensje do korony polskiej. W swojej tytulaturze od początku panowania używał on godności króla polskiego (ograniczając jednak swoje ambicie do terenów wielkopolskich po Przemyśle II), uważając Władysława Łokietka jedynie za króla krakowskiego (ze względu na miejsce koronacji, którym nie było uświęcone tradycją Gniezno). W roku 1327 upomniał się także o sukcesję po czeskich Przemyślidach na tronie polskim, czyli Wacławie II oraz Wacławie III i po uprzednim zawarciu porozumienia z Węgrami, w którym Królestwo Polskie nie było wymienione w gronie sojuszników Karola Roberta, zbrojnie wkroczył do Małopolski. Wojska czeskie doszły niemal pod same mury Krakowa, ale ich marsz zatrzymany został dzięki dyplomatycznej interwencji króla węgierskiego, któremu nie było wówczas na rękę unicestwianie państwa polskiego.

Zjednoczone państwo Władysława Łokietka już od początku swojego istnienia zmagać się musiało z nieprzychylną koalicja potężnych sąsiadów a jego pozycję na arenie międzynarodowej systematycznie osłabiał także permanentne konflikty terytorialne z Zakonem Krzyżackim, które w roku 1330 przerodziły się w regularną wojnę. Ostatecznie ich rozwiązanie jednak przypadło już na okres panowania następcy Władysława Łokietka.