C. S. Lewis „Listy starego diabła do młodego” - Wartości chrześcijańskie zawarte w utworze - opracowanie

„Listy starego diabła do młodego” angielskiego pisarza C. S. Lewisa to książka opisująca działanie diabłów, usiłujacych opanować ludzką duszę. Stary i doświadczony Krętacz udziela rad młodszemu Piołunowi, wyjaśniając mu jak wykorzystywać słabości ludzi, osaczać ich, wzmacniać wady i osłabiać zalety, pozwalające ludziom czynić dobro. Wydawałoby się, że tak napisana książka to podręcznik czynienia zła. Nic bardziej mylnego, książka C. S. Lewisa przepełniona jest wartościami chrześcijańskimi i pochwałą dobra.

Po pierwsze, autor daje do zrozumienia, że Bóg jest istotą wieczną i doskonałą, doskonałe jest też  dobro. Diabeł, przywódca piekła, pojawił się, kiedy Bóg już istniał, za wszelką cenę chce go pokonać, ale nie ma do tego środków, nie istnieje coś takiego jak zło doskonałe. Co prawda, piekielny departament naukowy pracuje nad jego stworzeniem, ale nie wiadomo, czy w ogóle wysiłki te zostaną uwieńczone powodzeniem. Szatan jest z założenia istotą niższą od Boga. Diabły to przecież upadłe anioły, które odwróciły się od Boga i opuściły go. Mogą niezauważenie towarzyszyć człowiekowi, by nakłaniać go do zła. Obecność aniołów nie ujawnia się, ludzie widzą je dopiero po śmierci. Anioły wytwarzają jasną poświatę, która oślepia mieszkańców piekła. To kolejny element, wskazujący na niższą rangę diabłów wobec aniołów.

Chrześcijaństwo - sugeruje Lewis - jest znacznie mocniejsze od zła, stawia na ludzką indywidualność i dobro, Bóg chce, by ludzie byli jego dziećmi. Diabły pożądają ludzi, by mogli się nimi karmić - przejmując duszę, nasycają swój głód i mogą zespolić się z przywódcą piekła, nazywanym Naszym Ojcem z Otchłani. O ile więc chrześcijaństwo oparte jest na solidnych i mocnych podstawach, to piekło i diabelska działalność jest wynaturzeniem, niedoskonałym zanegowaniem wartości chrześcijańskich. Diabły kierują się strachem i zachłannością.

Książka angielskiego pisarza może służyć jako doskonały podręcznik postępowania, jak nie dać się zniewolić złu. Wystarczy odwrotnie zinterpretować rady Krętacza, udzielane Piołunowi. Na przykład, zamiast kierować się emocjami, należy działać rozsądnie i słuchać argumentów. Należy zdawać sobie sprawę ze swoich wad i słabości, by umieć nad nimi zapanować. Istotą diabelskiego kuszenia jest skupienie się na doznaniach, nieustanne dążenie do nowości, myśl o przeszłości i przyszłości a zapominanie o teraźniejszości. Widać więc od razu, jak powinien zachowywać się człowiek wierzący, by nie dać się złu.

Ważnym elementem książki jest opis piekła, przedstawionego jako nowoczesna i świetnie zarządzana korporacja, ze zbiurokratyzowaną strukturą diabłów - karierowiczów, marzących o zajmowaniu coraz to wyższych i bardziej prestiżowych stanowisk. Piekło wypełnione jest ogłuszającym hałasem, przeciwieństwem niebiańskiej muzyki i ciszy, pozwalających na chwilę refleksji nad sobą, swoim postępowaniem i życiem. Kolejną sztuczką, umożliwiającą osłabienie wiary, jest według autora modlitwa nie do Boga, ale do przedstawiających go symboli, na przykład krzyży czy figur. Paradoksalnie można więc powiedzieć, że powieść Lewisa może być katechizmem postępowania dla osób, pragnących postępować po chrześcijańsku. Wystarczy, że będą postępować odwrotnie, niż ludzie, scharakteryzowani przez Krętacza.