Piotr Skarga „Kazanie o miłości ku ojczyźnie” - streszczenie skrótowe kazania

Kazanie wtóre, czyli „Kazanie o miłości ku ojczyźnie i o pierwszej chorobie Rzeczypospolitej, która jest z nieżyczliwości ku ojczyźnie” poprzedzone jest parafrazą słów z Księgi Eklezjastesa „To wam rozkazuję – mówi Pan Jezus – abyście się społecznie miłowali. Pokój mój daję wam, pokój mój zostawuję wam”. Kazanie rozpoczyna się od spostrzeżenia Piotra Skargi na temat tego, że na świecie nie ma rzeczy, która byłaby trwała. Wszystko przemija.

Nawet królestwa „giną i upadają” toczone swoimi wewnętrznymi chorobami, wojnami, rozbojami. Podobnie sytuacja ma się z Rzeczypospolitą. Ona również jest zarażona chorobami, są nimi: „nieżyczliwość ludzka ku Rzeczypospolitej i chciwość domowego łakomstwa. Druga – niezgody i roztyrki sąsiedzkie. Trzecia – naruszenie religii katolickiej i przysada heretyckiej zarazy. Czwarta – dostojności królewskiej i władzej osłabienie. Piąte – prawa niesprawiedliwe. Szósta – grzechy i złości jawne, które się przeciw Panu Bogu podniosły i pomsty od niego wołają”.

Piotr Skarga podaje za przykład słowa Jezusa Chrystusa, który nakazał ludziom, aby miłowali siebie nawzajem i żeby szerzyli zgodę, bo tylko ona buduje. Im większa jest zgoda i porozumienie, tym lepiej dla ogółu, bez zgody nie może być mowy o miłości. Miłość buduje porozumienie, a porozumienie zgodę. Kaznodzieja podkreśla tę prawdą dodając do kazania przykład z Biblii – Jezus Chrystus oddał swoje życie za nas wszystkich, abyśmy byli odkupieni i zbawieni. W taki sam sposób obywatele powinni poświęcać siebie całymi sobą ojczyźnie.

Ponadto kaznodzieja zwraca się do senatorów, którzy piastują najwyższe stanowiska w Rzeczypospolitej, aby w swoich działaniach wzięli pod uwagę nie tylko dobro swoje, ale dobro całej ojczyzny, ogółu. Nakazuje też przy tym, aby ponad wszystko miłować ojczyznę, bo jest to świętość najwyższa, sacrum, którego trzeba ochraniać – „Jeruzalem nasze”. Jeżeli ktoś zapomni o swojej ojczyźnie, niech podobnie jak w Biblii „język jego przyschnie mu do ust”.

Piotr Skarga wylicza także przymioty ojczyzny – Rzeczypospolitej. Ojczyzna jako nasza matka wychowała, przechowała i urodziła swoich obywateli. Jest ona przechowalnią najważniejszych wartości budujących człowieka. To Bóg nakazał nam czcić i szanować swoją matkę. Matką dla obywateli jest ich ojczyzna. Rzeczypospolita obroniła obywateli przed szerzącą się w ówczesnych czasach herezją, wciąż jest ostoją nie tylko polskości, ale i wiary katolickiej.

Kaznodzieja podkreśla, że naród polski, mając taką obronę w swojej ojczyźnie, ma również wielkie, niespotykane szczęście, bowiem inne kraje nie uchroniły się na przykład przed zarazą herezji. Dalej Piotr Skarga wychwala państwo polskie za zachowanie majestatu królewskiego. Na wielkie szczęście w Rzeczypospolitej królowie następują jeden po drugim. Tragiczne w skutkach uważa to, że w niektórych krajach Bóg zabrał państwom władców, królów.

Ojczyzna dała obywatelom złotą wolność oraz pokój, który należy szanować, spożytkować go jak najlepiej. Jest to okręt, który tonie miotany wiatrami (chorobami). Zadaniem obywatela jest obrona tego okrętu przed zatonięciem. Dla ojczyzny trzeba porzucić własne dobra, nie dbać nawet o zdrowie dla chęci ocalenia jej przed upadkiem. Dalej Skarga przytacza przykłady świętych, którzy kochali swoją ojczyznę. Skarga przestrzega, że obywatele niedostatecznie kochają ojczyznę. Wolą dbać o własne interesy zamiast myśleć o dobru ojczyzny. Za swoją pomoc dodatkowo żądają zapłaty. Nie są bezinteresowni. Szerzy się też korupcja, próba przekupstw, machlojek. Na koniec kaznodzieja powtarza, iż trzeba miłować ojczyznę, chronić jej tradycji, jej istoty. Władzy należy używać na użytek ojczyzny, nie bacząc na własne dobra.