Na stronie używamy cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich wykorzystywanie. Szczegóły znajdziesz w Polityce Prywatności.
unikalne i sprawdzone wypracowania

Tadeusz Różewicz „Prawa i obowiązki” - refleksja po przeczytaniu wiersza Różewicza. Wypracowanie

„Prawa i obowiązki” to wiersz niejednoznaczny, prezentujący dwie odmienne postawy wobec zła na świecie. Jednak poeta nie opowiada się wyraźnie po żadnej ze stron, po prostu przedstawia swoje nastawienie do świata kiedyś i obecnie. Nie wartościuje ich, nie określa, która jest słuszna, nie zgłębia nawet przyczyn tej wewnętrznej przemiany. Czytelnik sam musi dokonać wyboru, zdecydować, które stanowisko jest szlachetne i właściwe.

Utwór należy odczytywać w kontekście szesnastowiecznego obrazu Pietera Bruegela „Upadek Ikara”. Artysta namalował scenę, na której pochylony rolnik orze ziemię, poniżej pasterz pilnujący owiec spogląda w niebo, a rybak zarzuca sieci. Ikar jest ledwie dostrzegalny, w rogu obrazu można zobaczyć zaledwie nogę wystającą z morskiej toni, a wokół kilka rozwianych piór. Tragedia Ikara pozostaje niezauważona, rybak, oracz i pasterz nie przerywają swoich zajęć, życie toczy się zwykłym torem. Właśnie do tej ludzkiej obojętności nawiązuje Tadeusz Różewicz.

W pierwszej części wiersza przyznaje, że kiedyś czuł się w obowiązku: „krzyczeć na oracza / patrz patrz słuchaj pniu/ Ikar spada/Ikar tonie syn marzenia/ porzuć pług/ porzuć ziemię/ otwórz oczy/ tam Ikar”. Jego postawa wynika ze współczucia i niezgody na zło. Ludzkie nieszczęście budzi w nim litość i chociaż nie może już nic zrobić, by uratować nieszczęsnego lotnika, czuje, że ma obowiązek być świadkiem jego tragedii. Co więcej, uważa, że każdy ma obowiązek oderwać się od swojej codzienności i poświęcić chwilę ofierze, uczcić jej pamięć, choć chwilą uwagi, dlatego przyznaje sobie prawo krzyczeć na oracza i nazywać go „ślepcem”. Ta postawa pełna zaangażowania jest charakterystyczna dla ludzi młodych, pełnych entuzjazmu i wiary w to, że można zmienić świat. Podmiot liryczny podkreśla, że to było „dawniej”, a więc prawdopodobnie kiedy był jeszcze młody. Wówczas przypominał Ikara, który wierzył w marzenia i za nic miał rozsądek.

Druga część rozpoczyna się od słów: „lecz teraz kiedy teraz nie wiem/ wiem że oracz winien orać ziemię/ pasterz pilnować trzody”. Postawa podmiotu lirycznego ulega odwróceniu. Ze spokojem pozwala ludziom wypełniać swoje codzienne obowiązki, godząc się na samotną śmierć Ikara. To jego osobista tragedia, jego śmierć nie jest przygodą oracza ani pasterza, ich życie toczy się dalej. Podmiot liryczny zupełnie zmienia swoje nastawienie, godzi się na przeznaczenie, godzi się ze złem, istniejącym na świecie. Uważa, że każdy ma prawo zajmować się swoimi sprawami, nie musi ubolewać nad śmiercią, która go nie dotyczy. Przez jego słowa przebija rozsądek. Jakieś wydarzenia spowodowały, że zrozumiał, iż w nieszczęściu człowiek zawsze jest samotny. Może wojna, która każdego dnia przynosiła setki takich tragedii znieczuliła go na widok śmierci. Zmusiła do tego, by wbrew ideałom dbał o swoje codzienne sprawy i walczył o przeżycie. Nie sposób zatrzymać się nad każdą tragedią, kiedy cały czas rozgrywają się ich wokół setki.

Niezależnie od tego, co było przyczyną przemiany podmiotu lirycznego, czytelnik pozostaje z pytaniem, czy czuje się w obowiązku „krzyczeć na oracza”. Czy jest w owym „dawniej” czy „teraz”, która postawa jest mu bliższa. Upadek Ikara stanowi tylko przykład ludzkiej tragedii, wobec której świat pozostaje obojętny. Czy ma do tego prawo? Nie łatwo odpowiedzieć na to pytanie. A jednak wydaje się, że owo młodzieńcze zaangażowanie jest naturalną ludzką reakcją. Cudza tragedia powinna budzić współczucie, i nawet jeśli nie można jej już zapobiec, należy się jej chwila zadumy i miejsce w ludzkiej pamięci. Obojętność w takiej sytuacji jest przejawem utraty człowieczeństwa. Można ją zrozumieć jako efekt strasznych przeżyć, wpływ dramatycznych wydarzeń wojny na ludzką psychikę. Jednak powinniśmy próbować w sobie ocalić tę młodzieńczą niezgodę na zło i, widząc spadającego Ikara, krzyczeć: „Ikar tonie syn marzenia”.

Podobne wypracowania do Tadeusz Różewicz „Prawa i obowiązki” - refleksja po przeczytaniu wiersza Różewicza. Wypracowanie