Epikureizm i stoicyzm - scharakteryzuj oba kierunki filozoficzne, wskaż różnice i podobieństwa

Epikureizm i stoicyzm należą do głównych kierunków filozofii starożytnej. Korzystano z nich jednak także w późniejszych epokach, a kierunek działania zależał od aktualnego dla danego okresu światopoglądu.

Epikureizm wziął swój początek od postaci Epikura żyjącego w ok. IV w.p.n.e. Epikur stworzył elitarną szkołę, która podobnie jak w przypadku innych nurtów filozoficznych, miała za zadanie wyjaśnić, jak osiągnąć szczęście w życiu. Stworzył więc własny system wartości, którymi należało się kierować, by móc zaspokoić potrzebę poczucia szczęścia obecną i wpisaną w każdego z nas.

Generalnie epikureizm zakładał życie według zasady „Carpe diem”, czyli dosłownie „Chwytaj dzień”. Epikur uważał, że należy korzystać z doczesnych przyjemności i radości dnia codziennego, jak tylko jest to możliwe, gdyż przyszłość jest czymś, co w danej chwili nas nie dotyczy, a poznawanie świata stanowi dobro, z którego powinniśmy korzystać. Świadczy to o postawie hedonistycznej, gdzie przyjemność jest czymś dobrym i należy dążyć do jej osiągania. Dokonał również podziału przyjemności na takie, z których mamy bezgranicznie korzystać (jak np. cieszenie się życiem samym w sobie, miłość i przyjaźń jako nasz stosunek do innych ludzi) oraz takie, z których również powinniśmy czerpać, jednakże z nieco większą rozwagą (np. miłość zmysłowa).

Taka filozofia oparta więc była na czerpaniu z życia maksimum korzyści, przy minimalnym wkładzie własnym, tj. naszym osobistym wysiłku włożonym w osiąganie i doznawanie przyjemności egzystencji. Epikur był w późniejszych czasach mocno krytykowany za swoje poglądy, a zwłaszcza miało to miejsce w kolejnej po starożytności epoce, czyli średniowieczu. Tam bowiem panowała zupełnie odmienna filozofia zwana stoicyzmem.

Stoicyzm narodził się w III w. p.n.e. i jest związany z osobą Zenona z Kition, który wprowadził go do pozostałych antycznych nurtów filozofii. Zasady obejmujące myślenie stoickie są zupełnie sprzeczne do tych, które zostały wymienione wcześniej w odwołaniu do epikureizmu. Dlatego też te dwa nurty często przedstawia się we wzajemnym kontraście. Stoicy bowiem dopatrywali się osiągania szczęścia w zupełnie innym sposobie.

Filozofia stoicka zakładała przede wszystkim proste, cnotliwe życie w zgodzie z naturą, dalekie od szukania przyjemności, a wręcz obojętnie podchodzące do spraw doczesnych. Człowiek żyjący zgodnie z tą filozofią miał się odznaczać wrodzonym spokojem, panowaniem nad emocjami (które odnosiły się do wydarzeń zewnętrznych, niezależnych więc od nas samych), sumiennym wypełnianiem swoich obowiązków i życiem z dala od materialnych potrzeb, a przynajmniej ograniczaniu ich do minimum. Wszystko, co przychodziło do nas z zewnątrz, należało pokornie przyjmować, jednakże nie przykładać do tego większej wagi i traktować to jak naturalny dar, który otrzymaliśmy i który musimy wpleść w naszą codzienność. Nie dziwi więc fakt, że stoicyzm zdobył wyznawców głównie w epoce średniowiecza, wpasował się bowiem ściśle w chrześcijańskie założenia wiary opisywane w Biblii.

Te dwa nurty filozoficzne, mimo tak skrajnych różnic między nimi, mają jednak pewne cechy wspólne. Po pierwsze, zarówno stoicy jak i epikurejczycy dążyli do odnalezienia swojego miejsca w życiu doczesnym. Przyjęli zupełnie różne drogi, jednakże cel był taki sam. Po drugie, obie filozofie zakładały, że człowiek dobry odznacza się mądrością i potrafi wybrać te elementy rzeczywistości, które odpowiadają w pełni wyznawanej przez niego filozofii życiowej. Po trzecie w końcu zarówno stoicyzm i epikureizm odpowiadały na pytanie „Jak osiągnąć szczęście?”, proponując własne poglądy i założenia drogi prowadzącej do praktycznej odpowiedzi na to pytanie.