Jan Kasprowicz „Hymn św. Franciszka z Asyżu” - opracowanie, interpretacja

„Hymn św. Franciszka z Asyżu” wchodzi w skład cyklu pt.: „Salve Regina” i jest zapowiedzią ostatniego etapu w twórczości Kasprowicza – franciszkanizmu.

Utwór rozpoczyna się od bardzo wymownego pozdrowienia: „Bądź pochwalony, Rozdawco Cierpienia!”. Wydaje się, że ponownie będziemy mieli do czynienia z bluźnierczym utworem w stylu „Dies irea”. Kolejne wersy rozwiewają jednak szybko nasze obawy. Ta apostrofa oczywiście skierowana jest do Boga, ale cierpienie, które Pan zsyła, nie jest już pretekstem do skarg i złorzeczeń, ale darem, który należy z pokorą i wdzięcznością przyjąć, który trzeba ukochać, bo tylko w ten sposób może wydać owoc miłości.

Podmiot liryczny sławi „Rozdawcę bolesnych stygmatów”, wzywa wszelkie stworzenie do wysłuchania jego pieśni pełnej dziękczynienia i radości. Kolejna część to powrót do przeszłości osoby mówiącej w tekście – biorąc pod uwagę tytuł utworu, możemy przyjąć, że jest nią św. Franciszek z Asyżu. Wspomina on, że jego droga do poznania prawdy o Boskiej mądrości była długa i trudna. Słowo Najwyższego było gdzieś blisko, ale ciągle jeszcze poza nim, widział je nieustannie w cudownym dziele stworzenia, jednak ziemskie dobra – jedwab, drogocenne trzewiki, bogactwa – odciągały go od zagłębienia się w tajemnicę Bożej miłości. Teraz otworzyły mu się oczy, potrafi dostrzec nieprzejednane dobra, którymi Stwórca zasypał świat. Woła z radością i wdzięcznością, że w końcu przyszło na niego ocknienie, że w końcu udało mu się zgłębić tajemnicę ogromu Chrystusowej dobroci.

Podmiot pozostawił bez żalu cały swój majątek, podąża w ubogim odzieniu bogaty Słowem Bożym, idzie: „nierozerwalny zawrzeć ślub/ z wyzwalającą Miłością!”. Wszystko, co kwitnie, rośnie, żyje, jest mu rodziną, słońce i gwiazdy i księżyc są mu przyjacielem. Przed swymi oczyma widzi jak ginie w otchłani wszystko to, co za bardzo zaufało marnościom świata, widzi przerażające widmo Sądu Ostatecznego. Głos trąb, rzesze umarłych powstałych z grobów, konwulsje przerażonych ludzkich ciał, Szatana rozdzierającego człowiecze organy, wreszcie wielkiego Sędziego wymierzającego sprawiedliwość. Widzi zagładę świata. Kroczy więc, by swoim hymnem Miłości odwlec dzień strasznego sądu: „chwalcie, chwalcie, chwalcie/ sprawiedliwego Sędzię,/ który odwlecze dzień Sądu/ przez Miłość...”.

Wzywa wszystko, co żyje do śpiewania tej pełnej wdzięczności pieśni. Każde zwierzę, najmniejsza roślinka jest mu bratem i siostrą. Dostrzega doskonałość świata, jego uporządkowanie, ład. Nie ma niczego, co nie ma swojego miejsca na Ziemi, swojej roli, co nie miałoby po co żyć – wszystko, co na świecie, jest zgodne z Boskim planem. Święty błaga o przebaczenie grzechów, jest tylko słabym człowiekiem narażonym nieustannie na działanie zła, i na pokusy ciała. Budzi się z dusznego snu, pełnego rozpustnych widzeń i prosi o zmiłowanie Boże. Jest przepełniony radością, że może cierpieniem odkupić popełnione nieprawości. Wielbi również śmierć, bo to ona daje wybawienie, ukojenie bólu. Utwór kończy się słowami skierowanymi do Najwyższego: „bądź pochwalony przez mą siostrę Śmierć...”.

Hymn Kasprowicza jest przepełniony wdzięcznością wobec Boga, który jest rozdawcą cierpienia, prowadzącego do odkrycia dobra i miłości oraz prawdziwego sensu życia. Poeta dojrzewa do zaakceptowania świata takim, jaki jest, do odkrycia jego wewnętrznego uporządkowania, ładu, do umiłowania każdego Bożego stworzenia.