Adam Mickiewicz „Niepewność” - interpretacja, opracowanie wiersza

„Niepewność” to jeden z najbardziej znanych wierszy Adama Mickiewicza, spopularyzowany dodatkowo przez wykonywanie go w formie piosenki przez Marka Grechutę. Podmiot liryczny przemawiający w wierszu zwraca się do pewnej kobiety, przedstawiając jej swoje emocje. Jest w rozterce, ponieważ nie wie, co tak naprawdę go z nią łączy: tylko przyjaźń czy być może jest to miłość.

W kilku zwrotkach przedstawia zdarzenia, które będąc jego udziałem, świadczyć mogą zarówno o zwykłej przyjaźni, jak i silnym zaangażowaniu. Każda strofa składa się z jednej części będącej opisem działań, bądź stanów podmiotu lirycznego, które mogą być dowodem na umiarkowany afekt w stosunku do kobiety oraz części końcowej – ta zadaje kłam wcześniejszym stwierdzeniom świadcząc o emocjonalnym zaangażowaniu bohatera. Dwa ostatnie wersy mają kształt refrenu z powtarzającym się pytaniem: „Czy to jest przyjaźń, czy to jest kochanie?”.

Dylemat ten nie zostaje rozstrzygnięty, autor pozostawia czytelnikom rozsądzenie owej spornej kwestii, więc pytanie pozostaje retoryczne. Jednak czytelnicza intuicja podpowiada, że uczucie żywione do kobiety jest czymś więcej, niż tylko przyjaźnią. Gdyby owa kobieta była zwykłą koleżanką, podmiot liryczny nie odczuwałby zapewne takich rozterek, nie zastanawiałby się także, czym tak naprawdę jest uczucie do niej żywione.

Romantyczna wizja miłości pełna była wzlotów, upadków, uniesień, zazdrości i pasji. Obraz uczucia przedstawiony w wierszu znacząco odbiega od tej charakterystyki. Podmiot liryczny z uwagą przypatruje się swoim emocjom i jest w stanie racjonalnie je ocenić. Sam przyznaje, że „Gdy cię nie widzę, nie wzdycham, nie płaczę,/ Nie tracę zmysłów kiedy cię zobaczę”, zdaje sobie więc sprawę, że jego uczucie nie jest podobne do typowego uczucia ówczesnych romantyków.

Wydaje się ono być bardziej wyważone, spokojne, oparte raczej na przywiązaniu, niż na namiętności. Podmiot deklaruje nawet: „Choć śmiałej żądzy nie ma w sercu mojem, / Bym był dla ciebie zdrowiem i pokojem”, nie spodziewa się więc, że mógłby się stać dla kobiety kimś więcej niż przyjacielem.

Jednak mimo racjonalnego, niemal rozumowego, charakteru tego uczucia, mimo rzeczowej analizy, którą przeprowadza na sobie podmiot liryczny, widzimy, że część emocji wymyka mu się spod kontroli. Wystarczy, by na chwilę się zapomniał lub zamyślił, w jakiś dziwny sposób trafia on na ślady swojej przyjaciółki: „Idąc bez celu, nie pilnując drogi,/ Sam nie pojmuję, jak w twe zajdę progi...”.

W ostatniej zwrotce wyznaje również, że ów wiersz nie powstał dzięki nadnaturalnemu natchnieniu, ale w sposób prosty, niemalże automatyczny. Podmiot liryczny sam się dziwi, jak łatwo przyszło mu dobieranie słów i stwarzanie rymów: „Kiedym dla ciebie tę piosenkę składał,/ Wieszczy duch mymi ustami nie władał;/ Pełen zdziwienia, sam się nie postrzegłem,/ Skąd wziąłem myśli, jak na rymy wbiegłem”.

Zaprzecza w tym momencie koncepcji „furror poeticus”, czyli szału poetyckiego, o  którym wspominał Horacy w swoim dziele „Ars poetica”. Wiersz podmiotu lirycznego nie powstał pod wpływem jakiegoś szczególnego natchnienia, jest po prostu dziełem talentu autora, który mimo wszystko jest zdziwiony faktem, iż utwór powstał totalnie bez wysiłku.

Tytułowa niepewność towarzyszy podmiotowi lirycznemu do samego końca. Przytaczane przez niego argumenty raz przechylają szalę uczuć na korzyść miłości, raz na korzyść przyjaźni. Mamy wrażenie, iż jest to silne uczucie przywiązania, które dopiero przeradza się w coś poważniejszego, dlatego tak trudno opowiedzieć się podmiotowi lirycznemu po którejś ze stron.