Wielki Post - czym jest Wielki Post? Definicja, informacje, znaczenie

Wielki Post to dla chrześcijan czas szczególny. Ma on przygotować wiernych na przeżycie największej tajemnicy wiary, mianowicie – Zmartwychwstania Pańskiego. Okres ten duży nacisk kładzie na modlitwę, post i jałmużnę, które to czynności mają przypomnieć chrześcijaninowi o konieczności doskonalenia siebie: modlitwa przybiera w tym czasie różnorakie specyficzne formy, np. drogi krzyżowej, gorzkich żali czy rekolekcji. Post ma za zadanie przenieść uwagę człowieka ze spraw materialnych na te duchowe oraz nauczyć go samodyscypliny, jałmużna natomiast przypomina konieczność troski o bliźniego i potrzebę dzielenia się posiadanymi dobrami.

Wielki Post trwa czterdzieści dni i liczony jest od Środy Popielcowej do Niedzieli Palmowej, która poprzedza Niedzielę Wielkanocną. Liczba czterdzieści to dni liczone z wyłączeniem niedziel, gdyż od zawsze dzień ten traktowany był jako święto.

Nie zawsze post trwał czterdzieści dni. Około III w. pościło się jedynie czterdzieści godzin, co odpowiadało dzisiejszemu Wielkiemu Piątkowi i Wielkiej Sobocie. Następnie wymiar ten przedłużył się do tygodnia, a następnie do czterdziestu dni, co zostało ustalone w IV wieku, natomiast w VI w. ustanowiono Środę Popielcowa jako początek tego owego okresu zadumy.

Czterdzieści nie jest liczbą przypadkową, ma bowiem bogatą tradycję w Piśmie Świętym. Najczęstszym odwołaniem jest oczywiście czterdziestodniowy pobyt Jezusa na pustyni, którą to historię opisują ewangeliści Marek i Łukasz, jednak tyle samo dni miał trwać potop i pobyt Mojżesza na Synaju. Również tyle samo dni mieli mieszkańcy Niniwy na nawrócenie się. Czterdzieści lat natomiast tułali się Izraelici zmierzając do Ziemi Obiecanej. Warto wspomnieć, że przez pewien czas (VII – XIII w., a w Polsce nawet do XIX w.)Wielki Post trwał o trzy tygodnie dłużej, mając do siedemdziesięciu dni. Przed Wielkim Postem właściwym istniało bowiem tzw. Przedpoście przygotowujące wiernych do wkroczenia w ten tajemniczy czas.

Wspomnieliśmy wcześniej o początku Wielkiego Postu, który tradycyjnie przypada w Środę Popielcową. Wierni udają się wtedy do kościoła, by posypać swoje głowy popiołem będącym pozostałością po ubiegłorocznych spalonych palemkach wielkanocnych. Ksiądz umieszczając jego szczyptę na głowie postnika, wypowiada znamienne słowa o marności człowieka, który powstał z prochu i w proch się obróci. Ma to przypominać człowiekowi o jego słabościach i niedoskonałościach oraz o konieczności nawrócenia, które jest tożsame z duchowym odrodzeniem.

Wraz z rozpoczęciem tego dnia o godzinie 24:00 milkną wszelkie zabawy, gdyż okres karnawału, który był przeznaczony na wszelkiego rodzaju hulanki i tańce, ustępuje miejsca okresowi przeznaczonemu na zadumę i refleksję. Chrześcijanie wstrzymują się wtedy od spożywania potraw mięsnych, zmniejszają także ilość spożywanych posiłków, jedząc tylko jeden do syta. Odwiedzają także kościół, uczestnicząc we mszy św.

Tradycyjnie cały okres Wielkiego Postu przeznaczony jest na odrodzenie duchowe, dlatego wszelkie elementy życia sprowadzające ku jego materialnej lub hedonistycznej sferze miały zostać wyeliminowane. Strój stawał się ciemniejszy w barwie i skromniejszy, posiłki nie były tak wystawne, rezygnowano ze słodkości i wymyślnych przekąsek. Dzieci często bawiły się starszymi, bardziej zniszczonymi zabawkami, a dorośli zamiast skocznych melodii słuchali tych poważniejszych i smutniejszych.

Także wygląd kościołów ulega zmianie: znikają bogate bukiety, a ich miejsce zastępują skromne wiązanki. Dodatkowo w Wielkim Tygodniu krucyfiksy zostają zasłonięte materiałem. Tradycja ta pochodzi z czasów, kiedy krzyże były bardzo bogato zdobione i w ten sposób chciano odwrócić uwagę od ich przepychu. Wierni nie śpiewają także podczas mszy „Alleluja”, które w liturgii pojawia się dopiero od Wielkanocy.

Dla chrześcijan czas Wielkiego Postu powinien być okresem wyciszenia, intensywniejszej refleksji nad swoim życiem i nakierowaniem uwagi na życie duchowe. W moralnej odnowie pomóc mogą rekolekcje organizowane niemal we wszystkich parafiach oraz, oczywiście, celebracje Wielkiego czwartku, Piątku i Soboty (tzw. Triduum Paschalne).