Polityka budżetowa państwa - definicja, opracowanie

Polityka budżetowa jest jednym z najbardziej kluczowych aspektów funkcjonowania każdego państwa. Sprawne dysponowanie budżetem jest warunkiem koniecznym do zapewnienia państwu względnej stabilizacji ekonomicznej oraz politycznej.

Realizowanie polityki budżetowej sprowadza się najogólniej do regulowania proporcji pomiędzy przychodami jakie osiąga państwo np. w racji ściągania podatków, a niezbędnymi do pokrycia wydatkami. Kluczowym dla polityki budżetowej zagadnieniem jest zapewnienie wykonywania niezbędnych funkcji państwa ze sfery socjalnej, polityczno-społecznej czy bezpieczeństwa publicznego przy pomocy określonych środków finansowych. Ogólny kierunek polityki budżetowej państwa zawsze musi być zbieżny z celami i strategiami rozwoju gospodarczego i społecznego państwa.

Ze względu na zaangażowanie państwa, politykę budżetową dzieli się na aktywną, czyli dopuszczającą ingerencje rządu w kształtowanie rynku np. za pomocą struktury i stawek podatkowych, wspomaganie stabilizacji cen i reakcje na zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki oraz pasywną, która zakłada samoistne reakcje gospodarki na zmiany zachodzące w jej obrębie, niewymagające bezpośredniej interwencji ze strony państwa.

Wyróżnia się trzy podstawowe funkcje, jakie sprawować ma polityka budżetowa: funkcję alokacyjną, czyli oddziaływanie na produkcję poprzez alokowanie dostępnych środków w działalność publiczną, funkcję redystrybucyjną, czyli korygowanie podziału dochodów państwowych oraz funkcję stabilizacyjną, polegającą na zapewnieniu realizacji makroekonomicznych celów gospodarczych poprzez wykorzystanie instrumentów budżetowych. 

Podstawowym środkiem realizowania przez rząd polityki budżetowej jest budżet, czyli plan dochodów i wydatków państwa określany z góry przed rozpoczęciem każdego roku budżetowego, którego ustalenie jest jednym z priorytetów każdego kolejno rządu (nieuchwalenie budżetu w określonym przez Konstytucję terminie może być jedną z przyczyn skrócenia kadencji Rady Ministrów).