Immunitet, przywilej - Immunitet a przywilej - porównanie i opis

Immunitet i przywilej to dwie instytucje, które – choć zbliżone – pod pewnymi względami się różnią. Immunitety i przywileje rozwijały się w znaczący sposób w średniowieczu, w gospodarce feudalnej. Współcześnie zmieniło się znaczenie tych pojęć. Przywileje i immunitety oznaczają dziś przede wszystkim pewne uprawnienia dyplomatyczne. Pojęcie immunitetu jest stosowane również w odniesieniu do posłów lub sędziów, którzy są zwolnieni z odpowiedzialności m.in. w sprawach karnych.

W feudalizmie immunitetem nazywał się akt monarchy, który powierzał władzą sądowniczą, administracyjną, wojskową itp. lennikowi (dotychczasowo władzę tę wypełniali urzędnicy królewscy). Dla immunitetu istotna jest więc kwestia „wyłączenia”, „uwolnienia od obciążeń”, co zresztą oznacza łaciński źródłosłów immunitas. Współczesne znaczenie słowa immunitet – czy to w znaczeniu immunitetu poselskiego, czy sędziowskiego – również oznacza swoiste uwolnienie od obciążeń w postaci uwolnienia od odpowiedzialności prawnej w związku ze sprawowaną funkcją. Celem immunitetu jest tutaj ochrona osób na najwyższych stanowiskach państwowych przed negatywnym wpływem, wywieraniem nacisków czy szantażem.

Termin „przywilej” w feudalizmie dotyczył uprawnień, jakie przydzielał król wybranej części społeczeństwa (najczęściej była to szlachta jako całość, szlachta z danego obszaru, mieszczanie z konkretnego miasta itp.). Przywileje charakteryzowały się zrzeczeniem się przez monarchę swoich zwyczajowych kompetencji na rzecz uprzywilejowanej danym aktem grupy. Przykładowym przywilejem był przywilej z 1387 r. wydany przez Władysława Jagiełłę na rzecz katolickich bojarów litewskich. Na mocy owego przywileju uzyskali oni zwolnienie z osobistych świadczeń na rzecz króla Polski, a także gwarancję dziedziczenia posiadanej ziemi.

Jak wspomniano, przywileje i immunitety uzyskały współcześnie nieco inne znaczenie – i wiążą się z uprawnieniami posiadanymi przez dyplomatów. Warto zaznaczyć, że jednak zaznacza się tutaj zwyczajowa różnica między immunitetem a przywilejem, ponieważ immunitety oznaczają pewne zwolnienie, wyłączenie z obowiązków lub funkcjonującego w danym kraju prawa, natomiast przywileje powodują wzrost uprawnień.

Podkreślić należy, że uzyskanie przywilejów wyróżnia daną osobę na tle innych obywateli, którzy przywilejów tych są pozbawieni. We współczesnych demokracjach, w których dąży się do równości wszystkich obywateli, prócz dyplomacji przywileje w zasadzie nie występują.