Gradacja - gradacja prosta - definicja, charakterystyka, przykłady

W socjologii występuje pojęcie zwane strukturą społeczną. Struktura społeczna oznacza układ części składowych społeczeństwa, normuje hierarchię społeczną i role społeczne poszczególnych jednostek. Gradacja jest pojęciem, które w pewien sposób ujmuje stosunki społeczne oparte na zasadach klasyfikacji. Według gradacji społeczeństwo dzieli się według  stopnia posiadania danej cechy. 

Wobec tego gradacja oznacza swego rodzaju warstwy społeczne, ściśle zhierarchizowane, w tym przypadku podstawową warstwą społeczną jest warstwa średnia. Gradacja prosta oznacza system, w których warstwy społeczne są wyodrębnione za pomocą jednej cechy. Gradacja oznacza uporządkowanie, oznacza pewien model społeczeństwa. Stosunki społeczne opierają się na zasadach klasyfikacji i są odpowiednio podzielone. Podział gradacyjny struktury społecznej został sporządzony przez Stanisława Ossowskiego, który podał dwa rodzaje gradacji – prostą i syntetyczną. 

Według niego gradacja prosta oznacza hierarchię warstw np. ze względu na zamożność lub majątek – bogaci, klasa średnia, biedni i plebs. Gradacja prosta może być również rozliczana poprzez wykształcenie lub poziom konsumpcji. Wykształcenie – wyższe, średnie, zawodowe, podstawowe lub jego brak. Tego typu gradacja brana jest również pod uwagę w kwalifikacjach zawodowych np. kiedy mamy do czynienia z podziałem na stanowiska kierownicze, wykonawcze itd. W ten sposób w gradacji prostej można zdefiniować taką strukturę społeczną opartą o jedną zasadę, cechę itp. Jest ona przydatna wtedy, kiedy owa cecha staje się wyznacznikiem oceny danego społeczeństwa. W gradacji prostej niekoniecznie czynnikiem warunkującym musi być zamożność, mogą być też inne cechy, chociaż nie odegrały one znaczącej kwestii w życiu społecznym. 

Gradacja prosta była już znana Arystotelesowi, który świetnie opisał ją w swoim dziele – „Polityka”. 

Gradacja prosta pozwoliła ocenić społeczeństwo i wyznaczyć pewne podziały całej struktury, zgodnie z socjologicznymi wymogami. Jeżeli brane pod uwagę było wykształcenie, zamożność czy majątek, to wtedy ta cecha była wyznacznikiem jakości danej struktury. 

Chociaż gradacja w ujęciu społecznym nie wartościuje jednostek ambitniejszych ani też zdolniejszych, to jednak bardzo często jest wykorzystywana do takich celów, aby zobrazować jakość danej struktury społecznej.