Instytucje europejskie - Fuzja (łączenie) instytucji europejskich - opracowanie

Instytucje europejskie to ogół organizacji oraz ich organów, będących de facto oddzielnymi instytucjami. Mają one charakter międzynarodowy i każdy z uczestników europejskiego życia politycznego ma (mniejszy lub większy) wpływ na ich prace i kierunek działań. Każda z instytucji stworzona została w konkretnym celu i wykonywać musi powierzone jej obowiązki, przy wykorzystaniu swoich kompetencji. Zakres władzy i możliwości wykonywania przez każdą z organizacji swoich zadań jest różnych. Często zdarza się też, że istnieje więcej niż jedna instytucja zajmująca się danym zakresem obowiązków.

Taka sytuacja nierzadko bywa kłopotliwa dla osób próbujących skorzystać z usług czy pomocy danej organizacji, gdyż nie wiedzą one, do kogo powinny się udać, ponieważ instytucje o tym samym zakresie obowiązków niejednokrotnie dzielą między siebie prace, czego osoba niezorientowana nie jest w stanie zweryfikować. Przede wszystkim jednak, największym mankamentem istnienia więcej niż jednej organizacji o tym samym charakterze jest nieekonomiczność – tę samą pracę wykonują różne osoby w różnych miejscach.

By zapobiec takim sytuacjom, zdarza się, że organizacje podejmują decyzje o scaleniu kilku (przynajmniej dwóch) podmiotów. Z uwagi na dużą biurokratyzację systemu, jest to operacja bardzo skomplikowana – w procesie łączenia, który jest żmudny i długotrwały, nie można pominąć niczego z już prowadzonych spraw, celów oraz obowiązków poszczególnych instytucji. Fuzja musi służyć polepszeniu funkcjonalności i zwiększeniu wydajności, co z kolei popycha coraz dalej proces integracji europejskiej, trwający już niemal sześćdziesiąt lat.

Pierwszym przykładem fuzji instytucji europejskich było niewątpliwie ujednolicenie organów trzech wspólnot: Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, które nastąpiło 1 lipca 1967 roku na skutek wejścia w życie Traktatu fuzyjnego, który państwa członkowskie podpisały 8 kwietnia 1965 roku w Brukseli. W myśl tej umowy utworzono Radę Ministrów oraz Komisję Wspólnot Europejskich, które zastąpiły organy o tych samych funkcjach działające w poszczególnych Wspólnotach.

Jednak już w roku 1958 (wejście w życie postanowień Traktatów rzymskich z 25 marca 1957) powołana została pierwsza wspólna instytucja – Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, które stanowiło scalenie Zgromadzenia Parlamentarnego Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali oraz tego samego organu w dopiero co powołanych: Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (powstały one właśnie na mocy Traktatów rzymskich, więc twórcy umów mieli świadomość bezsensowności oddzielnych obrad trzech instytucji zrzeszających te same państwa). Następnie integrację tych instytucji popchnięto dalej, we wspomnianym już Traktacie fuzyjnym.

Kolejnym przykładem fuzji, o charakterze raczej umownym, jest utworzenie 1 stycznia 1994 roku Europejskiego Obszaru Gospodarczego na mocy porozumień z Porto podpisanych 2 maja 1992. Nie jest on de facto wynikiem fuzji dwóch instytucji, gdyż obie organizacje członkowskie zachowały suwerenność. Stanowi jednak obraz współpracy, która prowadzi do integracji europejskiej, tworząc – w tym przypadku – wspólną strefę wolnego handlu.

Za fuzję można uznać również powstanie samej Unii Europejskiej – Traktat z Maastricht spowodował ujednolicenie wielu procesów integracyjnych, a trzy „podstawowe” Wspólnoty Europejskie (EWWiS, EWG, Euratom) ujął pod nazwą I filara UE. Modernizujący tę organizację Traktat z Lizbony, który w życie wszedł 1 grudnia 2009 roku, spowodował całkowite scalenie Unii i EWG (EWWiS od 2002 roku stała się częścią EWG), uwalniając natomiast Euratom.