Deklaracja - deklaracja bazylejska - geneza, postanowienia, opracowanie

W 1974 roku przy Banku Rozrachunków Międzynarodowych (Bank for International Settlements) w Bazylei powołano Komitet ds. Nadzorowania Spraw Bankowych i Kontroli Bankowej (Committee on Banking Regulations and Supervisory Practices), zwany także Basler Cooke-Komitee. 

Na jednym ze swoich posiedzeń, 12 grudnia 1988 roku, uchwalił on tzw. Deklarację Bazylejską, która ustalała reguły przeciwdziałania wykorzystywania systemu bankowego dla celów przestępczych. Szwajcarski Bank Narodowy ogłosił ją 6 stycznia 1989 roku. Deklaracja nie posiada mocy prawnej, jest raczej zbiorem zaleceń dla światowych banków, wobec czego żadne z państw nieprzestrzegających tego kodeksu nie może być pociągnięte do odpowiedzialności prawnej. Nie zmienia to jednak faktu, iż ustalenia te wywierają pewnego rodzaju presję „moralną” na krajach, które przyjęły tę deklarację. Stanowi również ważny punkt w walce z procederem „prania brudnych pieniędzy”, przede wszystkim poprzez wskazanie drogi, jaką powinny pójść poszczególne rządy chcące zapobiegać takim procederom.

Geneza Deklaracji Bazylejskiej wiąże się z kilkoma czynnikami. W pierwszym względzie miała zapobiegać oskarżeniom banków, iż są zamieszane w nielegalne transakcje finansowe, a co za tym idzie utrzymać stabilny system bankowy. Znaczny wpływ na powstanie dokumentu miały Stany Zjednoczone, które w dobie coraz częstszych malwersacji w systemie finansowym, domagały się lepszej kontroli systemu bankowego. Akt ten stanowił również formę zabezpieczenia przed nieuczciwymi klientami, jak i obsługą banków.

Zasadniczo dokument podzielony jest na dwie główne części (wprowadzenie i część właściwą), te z kolei zawierają dalsze rozszerzenia. We wstępnych paragrafach definiowane i wyjaśniane jest samo zjawisko prania pieniędzy oraz omawiane są sposoby wykorzystywania do tego systemu bankowego, największy akcent położono na roli skrytek, depozytów czy sejfów bankowych, które umożliwiają przechowywanie nielegalnych dochodów. W dalszych punktach skupiono się na zaprezentowaniu konkretnych środków mających zapobiegać takim procederom, miałyby temu służyć m.in. wzmożona kontrola przy identyfikowaniu klienta oraz wewnętrznym rejestrowaniu transakcji. Ogromne znaczenie w zapobieganiu wykorzystywania banków w celach przestępczych przypisano przestrzeganiu „wysokich norm etycznych”, np. w sytuacji podejrzenia, iż dokonywane transakcje mogą mieć charakter malwersacji finansowych. Wreszcie zastrzeżono, iż, aby system przeciwdziałania nielegalnym procederom był w pełni sprany, musi dojść do współpracy banków z określonymi organami ścigania w danym państwie.