Deklaracja - deklaracja moskiewska - geneza, postanowienia, opracowanie

W dniach 19-30 października 1943 roku odbyło się spotkanie ministrów spraw zagranicznych ZSRR (Wiaczesław Mołotow), Wielkiej Brytanii (Anthony Eden) oraz Stanów Zjednoczonych (Cordell Hull). 

Konferencja Moskiewska była jednym z najistotniejszych konferencji podczas II wojny światowej, bowiem ustalenia podjęte wówczas stały się podstawą do dalszych działań aliantów w walce z hitlerowskimi Niemcami, a także wyznaczały podstawowe kierunki polityki państw sprzymierzonych po zakończeniu wojny. Rozpatrywano na niej m.in. kwestię ataku desantu wojsk amerykańsko-brytyjskich we Francji oraz przekonania Turcji do przystąpienia do walki. 

30 października dodatkowo przyjęto Deklarację Moskiewską, potocznie nazywaną Deklaracją czterech mocarstw, bowiem dokument ten podpisały cztery kraje sprzymierzone: ZSRR, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania oraz Chiny. Odnosiła się ona do spraw powszechnego bezpieczeństwa, przede wszystkim mówiła o powołaniu po wojnie organizacji o charakterze międzynarodowym, która zajmowałaby się kwestią utrzymania pokoju i bezpieczeństwa na świecie (zgodnie z tym postulatem kilka lat później powstała Organizacja Narodów Zjednoczonych). 

Sygnatariusze zobowiązali się ponadto do walki z państwami Osi aż do ich bezwarunkowej kapitulacji. Deklaracja bezpośrednio odnosiła się również do problemu, jak po klęsce hitlerowskich Niemiec potraktować Austrię. Zgodnie z jej zapisem kraj ten uznano za nielegalnie anektowany do III Rzeszy i postulowano odbudowę demokratycznej Austrii. Podobnie postanowiono w kwestii Włoch, w których należało przywrócić ustrój demokratyczny. 

Ostatnim bardzo ważnym punktem Deklaracji były decyzje dotyczące nazistowskich zbrodni wojennych. Państwa podpisujące się pod dokumentem zobowiązały się ekstradycji każdego hitlerowca do państw, na terenie których dopuścił się on zbrodni, by tamtejsze sądy mogły go osądzić, a także do ścigania zbrodniarzy „aż do krańców świata”. Paragraf ten stworzył podwaliny do powołania Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze. Znamienne, iż punktu tego nie podpisał przedstawiciel Chin.