Ugoda w Hadziaczu

Ugoda w Hadziaczu zawarta została dnia 16 IX 1658 r. na Ukrainie. Doszło wtedy do porozumienia pomiędzy starszyzną kozacką a Rzeczpospolitą. Ugoda mówiła, iż Kozacy „jako wolni do wolnych, równi do równych, zacni do zacnych powracają”. W skład Rzeczpospolitej wchodzić miała Litwa, Polska i Ukraina, która miała mieć własnego hetmana, kanclerza, podskarbiego i innych urzedników. Hetman, metropolita kijowski i biskupi prawosławni stali się członkami senatu co oznaczało zrównanie w prawach wyznania prawosławnego z katolickim.

W momencie zawarcia pokoju wojska polsko-litewskie nie miały prawa wstępu na tereny Ukrainy. Uściślono rejestr kozacki do 60 tysięcy żołnierzy, a najbardziej zasłużonych i ambitnych obiecano nobilitować. Ukraina miała w zamian zrezygnować z prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej. Wojsko kozackie składało przysięgę na wierność królowi polskiemu. Szlachta i magnaci uzyskali prawo powrotu do swych majątków na Ukrainie.

Ugoda hadziacka nie została jednak zrealizowana, o co później wielu magnatów miało żal i co zaważyło na stosunkach polsko-ukraińskich. Z ugodą hadziacką nie mogły pogodzić się ani Rosja, ani ludność chłopska z Ukrainy. Ostatecznie podzielono Ukrainę na prawo- i lewobrzeżną, a Rosja zatrzymała znaczną jej część.