Kazimierz Wielki - polityka zagranicznia i wewnętrzna Kazimierza Wielkiego

Kazimierz, zwany Wielkim, odziedziczył po swoim ojcu – Władysławie Łokietku – państwo zjednoczone, które jednak należało wzmocnić oraz poprawić stan jego gospodarki i pozycji międzynarodowej. Były to cele istotne tym bardziej, że do terenów podległych Kazimierzowi  należały tylko: Małopolska, Wielkopolska i Ziemia Sieradzka, podczas gdy brakowało innych rdzennych ziem polskich, takich jak Śląsk, Pomorze czy Kujawy. Również książęta mazowieccy nie uznawali zwierzchnictwa polskiego króla.

Kazimierz Wielki koronował się na króla w Krakowie, w roku przejęcia władzy, tj. w 1333, i od razu zabrał się do naprawy kraju. Na początku należało rozwikłać problem konfliktu z Krzyżakami, których wspierali Luksemburczycy. W 1335 roku w Wyszehradzie (na Węgrzech) Kazimierz doszedł do porozumienia z Janem Luksemburskim, królem czeskim. Ten ostatni, za odpowiednio wysoką opłatą, zrezygnował ostatecznie z wcześniejszych roszczeń do tronu polskiego.

Fakt ten nie zmieniał niestety stosunków lennych na Śląsku, gdzie większość książąt nadal pozostała pod zwierzchnictwem Luksemburskiego. Tylko książę świdnicki, Bolko I, stał po stronie Kazimierza Wielkiego. Sytuacja ta doprowadziła do wybuchu konfliktu polsko-czeskiego, trwającego w latach 1345-1348. Zakończył się on kompromisowym pokojem w Namysłowie, zgodnie z którym Kazimierz zrzekł się Śląska, a Luksemburczyk – Mazowsza.

W tym samym czasie narastał konflikt z Krzyżakami. Kazimierz pragnąc pokonać ich drogą dyplomatyczną, poprosił on o pomoc samego papieża. Ten zdecydował się na wysłanie do Warszawy (wówczas terytorium neutralne, należące do niezależnych książąt mazowieckich) sędziów, którzy mieli zbadać całą sprawę.

Wreszcie, w roku 1339, Kujawy, Pomorze Gdańskie oraz Ziemia Chełmińską zostały przyznane Polsce. Jednakże Zakon Krzyżacki zdołał, poprzez ciąg intryg, uzyskać od papieża unieważnienie owego wyroku. Patowa sytuacja zmusiła Kazimierza do podjęcia działań skierowanych przeciwko samym zainteresowanym. Długie pertraktacje doprowadziły ostatecznie do pokoju z Zakonem, który zawarto w roku 1343 w Kaliszu. Ustalono wówczas, iż Kujawy powrócą do Polski, natomiast Pomorze Gdańskie przypadnie Krzyżakom jako królewska „jałmużna”, przy czym król Polski miał być uznawany „panem Pomorza”. Był to bez wątpienia sukces Kazimierza Wielkiego.

Kazimierz Wielki potrafił również wykorzystać targające wówczas Rusią podziały i konflikty. Rozbicie dzielnicowe tego terytorium stwarzało wspaniałą szansę dla Polski, która miała szansę objęcia zwierzchnictwa nad tymi ziemiami. Mimo ciężkich walk, jakie Kazimierz musiał stoczyć z Tatarami i Litwinami, cel ten został osiągnięty. Wspierał go w tym m. in. król węgierski c Karol Robert, a później i jego syn Ludwik. W pomocy tej nie ma nic nadzwyczajnego: wedle wcześniej zawartego układu, tron po Kazimierzu Wielkim miał odziedziczyć Karol Robert lub jego syn. Żaden z nich nie miał zatem powodów, by osłabiać państwo polskie.

Zdobycze na Rusi Czerwonej były skrzętnie wykorzystywane przez polskiego władcę. Czerpał on z niej liczne zyski. Łupy te pochodziły głównie z bogatego miasta Lwowa i przecinających te terytoria szlaków handlowych. Zresztą, nie dopuszczając do tych terenów kupców śląskich, Kazimierz starał się wywołać niezadowolenie wśród ludności m. in. Wrocławia, zależnej od króla czeskiego.

Władztwo po zmarłym w 1370 roku królu Kazimierzu Wielkim objął – zgodnie ze wspomnianą już wcześniej umową – król węgierski, Ludwik Andegaweński. W ten oto sposób narodziła się swoista unia personalna między dwoma bratnimi krajami – Polską i Węgrami.