Monteskiusz - biografia, życiorys

Pełne imię Monteskiusza brzmi: Montesquieu Charles Louis de Secondat. Był jednym z najwybitniejszych myślicieli Oświecenia. Urodził się w 1689 roku. Otrzymał wykształcenie prawnicze, a doświadczenie uzyskał pracując najpierw jako adwokat, następnie jako radca, a ostatecznie jako prezes parlamentu.

W latach 1728–1731 Monteskiusz odbył podróż po krajach europejskich, w trakcie której przyglądał się różnym systemom sprawowania władzy. Na podstawie poczynionych obserwacji i zebranych doświadczeń stworzył własną wizję idealnego systemu państwowego.

Najsłynniejszym dziełem tego filozofa jest  „O duchu praw” z 1748 roku. Monteskiusz analizuje różne formy systemu państwowego oraz zastanawia się nad zasadami sprawowania władzy. Przede wszystkim wyróżnia trzy podstawowe formy państwowości: despotię, monarchię i republikę. W pierwszej podstawą do utrzymania rządów jest strach, w drugiej – honor, a w trzeciej można wyróżnić dwa możliwe ustroje: demokratyczny bądź arystokratyczny.

Monteskiusz przypomina klasyczną zasadę trójpodziału władzy na władzę wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą. Poszczególne instancje powinny równoważyć się wzajemnie, nie mogą być ze sobą powiązane. Ten czołowy myśliciel oświecenia prawo ustanowione w danym państwie rozumie jako efekt umowy społecznej pomiędzy obywatelami, którzy posiadają własność prywatną. Owa umowa ma na celu bezpieczeństwo (ochronę dóbr) oraz gwarantowanie podstawowych wolności.

W pismach Monteskiusza – zarówno w tych o charakterze filozoficznym „Uwagi nad przyczynami wielkości i upadku Rzeczpospolitej Rzymskiej” (1734), jak i w tych o charakterze literackich, tj. „Listy perskie” (1721) czy „Kościół Wenery w Knidos” (1725) - pojawia się głębokie przekonanie o relatywizmie ustrojów państwowych. Monteskiusz podkreśla, że dobór odpowiedniego systemu jest zależny od bardzo zróżnicowanych czynników, tj. położenia danego państwa, jego historii, mentalności mieszkańców i gęstości zaludnienia. W związku z tym rzeczą niemożliwą jest ustanowienie jednego, uniwersalnego i najlepszego dla wszystkich państw ustroju społecznego.

Monteskiusz zmarł w 1755 roku w Paryżu. Potomni zapamiętali go nie tylko jako czołowego filozofa i prawnika Oświecenia, ale także jako jednego z autorów Wielkiej Encyklopedii Francuskiej.