Dante „Boska komedia” - Wizja czyśćca przedstawiona w „Boskiej komedii” Dantego. Opis, opracowanie

Dante, opisując swoją podróż w zaświaty, ukazuje trzy miejsca przebywania dusz: piekło, czyściec i raj. Każda z nich jest podobnie zbudowana i przedstawiona w 33 pieśniach. Wszystkie złożone są z 9 części (3x3), ułożonych hierarchicznie. Ma to obrazować Boży porządek i Boską doskonałość. Takie przywiązanie do symboliki liczb było znamienne (np. trzy osoby Trójcy Świętej). Każda z trzech części utworu ujęta została w 33 pieśniach, co - po dodaniu pieśni wstępnej - daje w sumie sto, sto zaś jest liczbą doskonałości. Takie rygorystyczne narzucenie formy, choć zapewne utrudniało pracę pisarską, stanowiło zabieg bardzo istotny. Otóż dzieło traktujące o życiu wiecznym, przedstawiające spotkanie z samym Bogiem, musiało być doskonałe, także na poziomie formalnym. Kunsztowność formy podkreślała doniosłość treści.

Czyściec stanowi centralną część całości. Jest pomostem między światem potępionych a niebem, miejscem przebywania zbawionych dusz. O ile w piekle Dante poruszał się w dół, zstępując do coraz niższych kręgów i oglądając coraz większych grzeszników, o tyle w czyśćcu postępuje w górę, a więc w stronę raju. Od tego momentu zaczyna się wędrówka do Boga. Widać to między innymi w zmianie nastroju: z pesymistycznego i przygnębiającego na bardziej radosny.

Podobnie jak piekło, czyściec zostaje dość dokładnie opisany. Składa się z dziewięciu poziomów umieszczonych na wzgórzu niczym tarasy. Wzgórze to stanowi antypody Jerozolimy, a powstało w chwili, gdy Bóg stracił Lucyfera. Niepokorny anioł został zepchnięty w głąb ziemi, w ten sposób - po drugiej stronie - z wypchniętej przez niego masy powstało piramidalne wzniesienie. U jego podstawy znajduje się wejście do czyśćca, powyżej siedem tarasów, a na samym szczycie - wejście do ziemskiego raju. Dusze wspinają się po kolejnych tarasach w górę, by dotrzeć do położonego na szczycie raju. Podobnie jak w piekle, kolejne stopnie są przyporządkowane wadze popełnionych grzechów. I tak grzesznicy o największych winach zsyłani są na najniższe tarasy, ich droga jest więc dłuższa i cięższa. Kolejne tarasy odpowiadają następującym grzechom: pysze, zazdrości, gniewowi, lenistwu, chciwości, rozrzutności, łakomstwu i nadmiernej zmysłowości. Oczywiście, postępowanie ludzi przebywających w czyśćcu, było lepsze od postępowania ludzi, których dusze zostały zesłane do piekła, dlatego po odbyciu nałożonej im kary, będą mogli dotrzeć do raju.

Mimo wielu analogii do piekła, mimo cierpień o charakterze fizycznym, jakie znoszą znajdujące się w czyśćcu dusze, panuje tu optymistyczny nastrój. Dusze zesłane do piekła już u bramy miały porzucić wszelką nadzieję, w czyśćcu nadzieja przepełnia wszystkich, jest obecna nawet na najniższych tarasach. Bowiem zgodnie z Bożą wolą każde cierpienie będzie miało swój koniec. Wszyscy zmierzają więc do Raju.

Kiedy Dante dociera do najwyższego punku góry, Wergiliusz musi go opuścić - jako nieochrzczony nie może wejść do raju, nawet na chwilę. Oddaje więc przewodnictwo w ręce Beatrycze. Sam poeta także musi dokonać rytualnego oczyszczenia. Stojący na straży anioł naznacza go siedmiokrotnie (analogicznie do siedmiu grzechów głównych) literą „P”, którą wypisuje poeci na czole. By przestąpić bramę raju, poeta musi się z tych grzechów oczyścić.