Ignacy Krasicki „Palinodia” - interpretacja, opracowanie

Palinodia jest jedną z odmian satyry. Poeta sięgał po niego, by pozornie odwołać postawione wcześniej zarzuty, jednak w rzeczywistości jeszcze je wzmacniał. Taki właśnie tytuł nadał Ignacy Krasicki swojemu dziełu, w którym pragnie „przeprosić” wszystkich za bezlitosną krytykę.

Dzieło rozpoczyna się wyrzutami stawianymi sobie przez autora. Wydaje się on uświadamiać sobie, że poprzednie satyry nie przyniosły żadnego efektu, a jedynie sprawiły wiele przykrości ludziom mogącym odnieść je do siebie. Dlatego, aby wynagrodzić im poniesione straty, autor postanawia chwalić. Czyni to w następujący sposób: „(…) Oszukać to kunszt doskonały, / Tyś mistrz w kunszcie, więc winne odbieraj pochwały”. Każdy czytelnik może odczuć ironię, która stanowi podłoże tego tekstu. Krasicki doskonale wykpiwa godne nagany postawy. Niewytrawny odbiorca (naprawdę może zrozumieć je jako pochwałę.

Poeta krytykuje w sposób bardzo przemyślany. Swoje uwagi kieruje imiennie, jednak nie do jakiejś konkretnej osoby. Używa imion typowo polskich, przez co każdy odbiorca z tłumu może odnieść tekst do siebie. „Janie zacny, coś ojców majętność utracił, / Fraszka złoto, masz sławę, masz tych, coś zbogacił. / Brzmi wdzięczność, miło słuchać, choćby i o głodzie. / O szczęśliwa ojczyzno! szczęśliwy narodzie!” - w tej frazie doskonale widać ostrą ironię, którą posługuje się Krasicki. Dodatkowo jest to przykład wspominanego wcześniej imiennego zwrotu. Możemy się tylko zastanawiać, ilu takich Janów było w społeczeństwie.

Przeprowadźmy teraz wyliczenie konkretnych zachowań, które stały się obiektem krytyki Ignacego Krasickiego. Najpierw „pochwalony” zostaje Piotr. Jego „sukcesem” jest to, że nieuczciwie doszedł do wielkiego majątku, a następnie wydał go w sposób bezmyślny. Kolejny na liście jest Paweł - mistrz oszustwa. Doprowadził on ten proceder do rangi sztuki. Następnym „bohaterem” jest Tomasz - miłośnik zagranicznych wzorców zupełnie nieuznający swojej narodowej tradycji. Pojawia się też wspominany wcześniej Jan. Następnie otwarty zostaje bardzo szeroki wachlarz kolejnych przywar: oszustwa, bezwstydność, rozpusta, ignorowanie praw itp. Przy samym końcu utworu poeta zwraca się do wszystkich dotkniętych jego twórczością i obiecuje im przeprosiny. Ma jednak świadomość, że przyszłe pokolenia ocenią ich sprawiedliwie, tzn. podobnie jak on.

Krasicki w „Palinodii” przywołuje także dwóch mistrzów satyry - Horacego i Juwenalisa. W ten sposób pokazuje, że gatunek ten ma swoją historię, u podstaw której stoi dwóch naprawdę wysokiej klasy twórców. Literatura od zawsze reagowała na określone stany społeczne, nie sposób by teraz, w sytuacji kryzysu moralności, odstąpiła od krytykowania.

„Palinodia” jest przede wszystkim dziełem bardzo przewrotnym. Pozornie stanowić ma „przeprosiny” za wcześniejszą krytykę, jednak uderza ze zdwojoną siłą. Satyra ta jest nasączona szczególnie ostrą ironią, przez co jej wymowa jest bardzo czytelna i jasna.