Ksiądz Jan Twardowski - wiersze. „Radosne bytowanie” Jana Twardowskiego - wiara, nadzieja, miłość w twórczości poety

Ksiądz Jan Twardowski jest bez wątpienia jednym z najwybitniejszych poetów naszych czasów. Zadebiutował w latach gimnazjalnych (1933-1935) na łamach gazetki międzyszkolnej „Kuźnia Młodych”, w której pełnił funkcję redaktora działu literackiego. Jak widzimy, jego fascynacja tworzeniem poezji zaczęła się dosyć wcześnie i trwała nieprzerwanie do ostatnich dni życia.

Wiersze księdza Twardowskiego przesycone są religijnością, miłością, rozważaniami na tematy dotyczące egzystencji człowieka w świcie. Tematyka utworów poety pozostaje w ścisłym związku z zagadnieniami istoty wiary i człowieczeństwa. Nie jest to jednak poezja moralizatorska, która pragnęłaby narzucić komukolwiek ustalony i wyznawany przez pisarza światopogląd. Są to raczej przedstawienia, opowieści, które mają zachęcić do dalszego poznawania świata i jego natury.

Poeta w swoich wierszach przekazuje nam, że najwyższą wartością jest Bóg. Jednakże nie nawraca, nie pragnie na siłę na udowodnić odbiorcy, że jest to jedyna i słuszna prawda. Pokazuje nam Stwórcę w jego różnych obliczach. Pragnie, aby czytelnik zrozumiał, że jest to Bóg bliski człowiekowi, a nie abstrakcyjny Absolut. Dla księdza Twardowskiego istnienie Boga nie jest potrzebą motywowaną rozumem i racjonalnym myśleniem na takiej zasadzie, że to co niezwykłe, można wytłumaczyć boską ingerencją. Uczucia sprawiają, że Bóg istnieje w człowieku. Poeta z dobrodusznością, a niekiedy i humorem, pokazuje nam, że chęć racjonalnego poznania (a zwłaszcza empirycznego) jest niemożliwa. Tak jak w wierszu „Za szybko”, gdzie autor zwraca uwagę na popędliwość w nieogarniętej chęci zdobycia wiedzy na temat Boga, na stawianie Mu pytań, a w gruncie rzeczy – bycie głuchym na odpowiedź.

Dojście do prawdy o Bogu musi prowadzić przez pogłębianie wiary, a i tak nie wiadomo, czy cel zostanie kiedykolwiek osiągnięty. Kreacje Stwórcy w wierszach Twardowskiego są bardzo ostrożne. Poeta nie chce przekazywać w nich swoich osobistych o nim wyobrażeń, gdyż są to jedynie ziemskie projekcje, które zapewne nie mają odzwierciedlenia w Boskiej naturze.

Charakterystyczną cechą zarówno twórczości, jak i światopoglądu Twardowskiego, jest miłość. Poeta w swoich wierszach poświęcił jej wiele miejsca. Ukazał ją w wielu aspektach. Jednym z nich jest miłość Boga do człowieka, który kocha bezwarunkowo i cierpliwie czeka, aż ludzie odnajdą w labiryncie życia drogę do Niego. Kolejnym rodzajem miłości, o którym Twardowski często pisze, jest miłość do bliźniego – taka, o jakiej mówi w wierszu pt.: „Wierzę”. W drugim człowieku odnajduje Pana, zbliża się do niego poprzez ludzi. Poeta wie, że kochać innych ludzi mimo ich wad, ułomności lub cierpienia, które nam zadali, nie jest łatwo. Swoją twórczością pokazuje nam jednak, że jest to możliwe. Ważne jest, aby szukać w bliźnim oznak świętości, nie „przegapiać” jej, przystanąć. Nie wiadomo, kiedy ona się objawi („Szukam”).

Jednakże „miłość” według Twardowskiego to nie tylko ta idealna, którą poświęcamy Bogu i innym ludziom. To również ta „ziemska miłość”, między zakochanymi, którą przeżywamy. Często ukazana w sposób zabawny, trochę ironiczny, ze wszystkimi jej przywarami.

Twardowski w swojej twórczości nie stronił od tematów trudnych, takich jak: śmierć, odchodzenie, odarcie z człowieczeństwa. Wszystko to składa się na nasze istnienie. Wielokrotnie poeta ukazywał złożoność świata. Przystawał nad najmniejszymi jego elementami, np.: mrówką, odgłosami lasu czy porami roku.

Niezależnie od tego, czy rozpatrzymy utwory księdza jako osobne wątki, czy też jako spójną całość, wniosek jest prosty do wysnucia. Miłość, wiara, cierpienie, śmierć są czynnikami składowymi naszej egzystencji, tylko ich połączenie prowadzi człowieka do osiągnięcia pełni szczęścia. Patrząc na życie kapłana, możemy stwierdzić, że recepta, którą daje nam w swojej poezji, jest sprawdzona i odpowiednia dla każdego.

Myślę, że kto raz sięgnął po twórczość księdza Jana, na pewno powróci do niej nie raz, nie dwa. Twardowski swoją poezją wyraża zachwyt nad światem, szuka pozytywów w rzeczach małych, a także przykrych dla człowieka (śmierć, cierpienie). To wszystko sprawia, że nie czujemy się osamotnieni w zmaganiach z problemami codziennych dni. Poeta daje nam optymizm i nadzieję, że nic w naszym życiu nie dzieje się bez przyczyny i ma swój, czasem trudny do pojęcia, cel.