Wyjaśnij znaczenie hasła „Polska Winkelriedem narodów” na podstawie utworu „Kordian” Juliusza Słowackiego

Kulminacyjnym punktem „Kordiana” jest monolog głównego bohatera wygłoszony ze szczytu Mont Blanc. W tych słowach, kierowanych w przestrzeń, do Boga i do siebie, Kordian dokonuje przewartościowania swego światopoglądu, odnajduje nowy sens w życiu. Widzi siebie w roli zbawcy narodu. Gotów jest na najwyższe poświęcenie. Poświęcenia też oczekuje od swej ojczyzny, którą widzi w roli Winkelrieda narodów, mówiąc: „Winkelried dzidy wrogów zebrał i w pierś włożył, Ludy! Wienkelried ożył! Polska Wienkelriedem narodów! / Poświęci się, choć padnie jak dawniej! jak nieraz!”.

Arnold Winkelried to postać znana polskiej literaturze właściwie tylko za sprawą Słowackiego. Polski poeta zaczerpnął ten motyw z legendy szwajcarskiej. Winkelried to bohater walki o wolność ojczyzny, symbol poświęcenia jednostki w obronie całego narodu. W 1386 roku siły szwajcarskie starły się w bitwie pod Sempach z wrogą armią austriacką. Austriacy od dawna zagrażali wolności Szwajcarii, podobnie jak Rosja uciskała naród polski. Winkelried, sławny wojownik, wystawił się na pierwszy atak włóczników. Setki ostrzy padły w jego kierunku, zadając mu śmierć, ale dzięki temu w linii austriackiego ataku nastąpił wyłom i Szwajcarzy mogli przełamać szyki wroga. Ofiara Winkelrieda umożliwiła zwycięstwo szwajcarskiej armii.

Zainspirowany tą średniowieczną historią, Słowacki wyznaczył Polsce równie bohaterską i straceńczą rolę w walce z caratem. Imperialna Rosja z jej ideą władzy absolutnej cara, zagrażała nie tylko jego ojczyźnie, ale wolności i niepodległości wszystkich narodów europejskich. Słowacki głosi więc idee poświęcenia jednego narodu w imię dobra pozostałych. Polska winna więc podnieść bunt przeciwko tyranowi. Oczywiście sama skazana jest na klęskę, wróg jest zbyt potężny, by mogła go pokonać, ale skupiając na sobie jego gniew, umożliwi innym narodom zaatakowanie cara.

Winkelriedyzm stanowi wizję Polski polemiczną wobec mesjanizmu Mickiewicza zawartego w III części „Dziadów”. Mickiewicz ukazał ojczyznę jako „Chrystusa narodów”, jej rolą było męczeństwo prowadzące do zbawienia świata. Koncepcja ta, choć bardzo wzniosła i nadająca Polsce wyjątkową rangę, w praktyce oznaczała bierne znoszenie wszelkich prześladowań. Słowacki, choć odwołuje się do bohatera mniej znanego i niewątpliwie mniej znaczącego, wskazuje na potrzebę czynu. Czynu straceńczego, ale przynoszącego w ostatecznym rozrachunku upadek cara.

Właśnie takiego czynu chce się dopuścić Kordian, zabójstwo cara byłoby niczym bohaterski, samobójczy akt wystawienia piersi na ciosy Rosjan. Kordian nie ma złudzeń, wie, że jeśli zamorduje cara, nie pokona Rosji, przeciwnie, na tron wstąpi kolejny car i skieruje całe siły przeciwko Polsce. Represje mogą się skończyć całkowitą zagładą narodu, ale pozwolą innym krajom podnieść się przeciwko tyranowi. Polska stałaby się więc „Winkelriedem narodów” zgodnie z jego wizją przyszłości. Kordian nie zdołał przeprowadzić swego planu, okazało się, że porwał się na coś, co przerastało jego możliwości, jednak jego osobista klęska nie kompromituje ostatecznie samej idei winkelriedyzmu.