Drzewo poznania dobra i zła - symbolika, znaczenie, historia

Drzewo poznania dobra i zła stało się przyczyną wypędzenia człowieka z Raju. Adam i Ewa zjedli jego owoce, co rozgniewało Stwórcę i sprawiło, że skazał on stworzonych przez siebie ludzi na wygnanie.

Gdy Bóg stworzył Eden, pozwolił człowiekowi korzystać z wszystkiego, co tylko mógł tam znaleźć. Pierwsi ludzie mogli nawet spożywać owoce z drzewa życia. Bóg postawił jednak kategoryczny zakaz zbliżania się do drzewa poznania dobra i zła. Przez długi czas Adam i Ewa nie mieli problemów z omijaniem miejsca, przed którym przestrzegał Stwórca. Jednak w Rajskim Ogrodzie żył ktoś, kto za wszelką cenę chciał doprowadzić do upadku człowieka – szatan. Przybrawszy postać węża, zaczął zachęcać Ewę, by sięgnęła po zakazany owoc. Próbował przekonać ją, iż jeśli tylko go skosztuje, zyska wiedzę, którą posiada tylko Bóg. Kiedy w końcu udało mu się doprowadzić do tego, że towarzyszka Adama ugryzła owoc i poczęstowała nim swego partnera. Ludzie poznali, czym tak naprawdę jest grzech. Postanowili schować się przed Bogiem, tłumacząc swoją decyzję wstydem przed nagością. Stwórca, chociaż niezwykle kochał swe dzieci, musiał obejść się z nimi niezwykle surowo i wypędzić z Raju.

Wielu ludzi zastanawia się nad tym, dlaczego Bóg posadził w Edenie takie drzewo. Przecież miał świadomość tego, że będzie ono niezwykle kusiło pierwszych ludzi. Stwórca już od początku chciał dawać swoim dzieciom jak największą swobodę podejmowania decyzji. Wystarczy tylko wspomnieć o tym, że nie nazwał swego stworzenia, lecz zostawił to Adamowi. Podobnie było z drzewem poznania dobra i zła. Być może sam owoc nie powodował żadnego efektu, ale fakt przełamania boskiej woli pokazał, że pierwsi ludzie dokonali wyboru, który wpłynie na przyszłe pokolenia. Nie chcieli być poddani rozkazom Stwórcy, toteż posłuchali węża i złamali zakaz. Ich decyzja zaowocowała tym, że od tego czasu każdy człowiek przychodzi na świat z pewnym piętnem, z pewną tendencją do grzeszenia. Dopóki nie przyjmie chrztu – ciąży na nim grzech pierworodny.

Teologowie chrześcijańscy uważają dzisiaj, że drzewo poznania dobra i zła symbolizuje porządek zaprowadzony przez Boga. Zerwanie owocu spowodowało zburzenie tego ładu i sprowadziło na świat śmierć, choroby i inne cierpienia. Wciąż nierozwiązana pozostaje także kwestia samego owocu. W tradycji chrześcijańskiej przyjmuje się, że było to jabłko, gdyż jego łacińska nazwa („malus”) jest bardzo zbliżona do określenia zła („malum”).

Drzewo poznania dobra i zła jest niezwykle częstym tematem, jaki podejmuje się w sztuce sakralnej. Pojawia się na płótnach wybitnych malarzy (Hugo van der Goes, Lucas Cranach, Michał Anioł, Tycjan), głównie w scenie kuszenia. Wielu nawiązań do niego można doszukać się także w literaturze.