Katechumenat – co to jest katechumenat? Definicja, etapy, opis

Sam pan Bóg potwierdził, że chrzest jest konieczny do zbawienia, dlatego też polecił swym uczniom głosić Ewangelię i chrzcić wszystkie narody. Kościół oprócz chrztu nie zna innego sposobu wejścia do Królestwa Bożego. Zdolny do przyjęcia chrztu jest każdy, kto nie był wcześniej ochrzczony.

Od początków Kościoła chrzest dorosłych jest praktykowany głównie tam, gdzie Ewangelia dotarła stosunkowo niedawno. Ważne miejsce zajmuje w takich wypadkach katechumenat, czyli przygotowanie człowieka do chrztu. Katechumenat, czyli formacja katechumenów, ma na celu umożliwienie im, w odpowiedzi na Bożą inicjatywę i w łączności ze wspólnotą eklezjalną, osiągnąć dojrzałość  w nawróceniu u wierze. 

Katechumenat polega na kształtowaniu całego życia chrześcijańskiego, przez które uczniowie łączą się z Jezusem jako swym Nauczycielem. Dlatego właśnie należy katechumenów odpowiednio wprowadzać w tajemnicę zbawienia i praktykę obyczajów ewangelicznych, a przez obrzędy święte spełniane w kolejnych odstępach czasu, wtajemniczać ich w życie wiary, liturgii i miłości Ludu Bożego.

Katechumeni są już złączeni z Kościołem, są domownikami Chrystusa, często prowadzą życie pełne wiary, nadziei i miłości. Kościół rozciąga nad nimi, tak jak na członków wspólnoty, swą troskę i uczucie.

We współczesnym Kościele są dwa odrębne rytuały inicjacji – odrębny dla dzieci i odrębny dla dorosłych.  Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych to oficjalny dokument Kościoła, który określa przebieg chrztu u dorosłych. Wyróżnia on  cztery etapy katechumenatu:

1) Etap sympatyka – wstępnej ewangelizacji

Kościół poznaje kandydata do chrztu i głosi mu prawdę o Jezusie Zbawicielu. Prowadzący katechumenat wybiera osoby świeckie, które będą formować grupy przyszłych katechumenów, ponieważ każdy z nich musi mieć opiekuna. Opiekun ma dawać głównie świadectwo wiary. Gdy kandydat jest gotów wyznać wiarę w Jezusa jako Zbawiciela, może dostąpić oficjalnego katechumenatu.

2) Etap oficjalnego katechumenatu

Liturgia dopuszczająca do tego etapu jest liturgią krzyża. W czasie Mszy katechumeni wyznają wiarę i zostają naznaczeni na całym ciele znakiem krzyża. Etap ten może być dowolnej długości, jednak nie może być zbyt krótki. Katechumen otrzymuje podstawy wiary i moralności chrześcijańskiej oraz część Nowego Testamentu. Jest też wprowadzany w modlitwę. Etap kończy się zwykle w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu.

3) Etap bezpośredniego wybrania do chrztu

Pokrywa się z czasem Wielkiego Postu. Podjęta zostaje decyzja o dopuszczeniu katechumenów do chrztu, co uwarunkowane jest dojrzałością kandydata, czyli gotowością do zmiany życia i otwarciem na Boga. Etap ten rozpoczyna obrzęd wybrania w pierwszą niedzielę Postu, a kończy się w Wielką Sobotę. W dniu wybrania katechumeni wpisują swe imiona w księdze chrztów. Odprawiane są też uroczyste egzorcyzmy dla umocnienia kandydata.

4) Etap mistagogii

Jest to wtajemniczenie w sakramenty. Rozpoczyna się chrztem w Paschalną noc, a kończy przystąpienie do pierwszej spowiedzi. Wyjaśnia się katechumenom znaczenie innych sakramentów oraz przygotowuje do pierwszej spowiedzi.