Niezawisłość sądów a niezależność sądów - porównanie

Władza sądownicza jest sprawowana za pomocą sądów i trybunałów. Można wyszczególnić sądy powszechne, administracyjne, wojskowe oraz Sąd Najwyższy.

Niezawisłość sądów polega na opieraniu się na zasadzie wymiaru sprawiedliwości, w myśl której sędzia w trakcie wydawania orzeczenia w danej sprawie nie może zostać poddany jakimkolwiek naciskom ze strony wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Prawo sędziego do wydawania niezawisłych osądów, zgodnych wyłącznie z przepisami oraz normami prawa oraz wewnętrznym przekonaniem, jest zagwarantowane przez Konstytucję oraz ustawy. Nie ma wyjątków od tej reguły, sędzia bowiem nie może być poddawany naciskom ze strony władzy wykonawczej lub też partii politycznej trzymającej władzę. Na jego orzeczenia nie ma także wpływu inny organ sędziowski. Sędzia związany jest obowiązującą hierarchią w sądownictwie (instancyjność) oraz wewnętrznymi regulaminami sądowymi. Oznacza to, iż musi zachować bezstronność w stosunku do osób biorących udział w toczącym się postępowaniu lub od niego odstąpić, jeżeli uczestnikami są mu osoby znane lub bliskie. Sędzia posiada immunitet, obejmuje go zakaz prowadzenia określonej działalności publicznej oraz dodatkowego zatrudnienia. Niezawisłość urzędu sędziowskiego przysługuje wyłącznie sędziom. 

Niezależność sądów polega natomiast na tym, iż w przypadku organizowania pracy wewnętrznej sądu, organ ten jest samodzielny i niezależny. Organy sądu nie podlegają wpływom władzy wykonawczej lub ustawodawczej w przypadku zakresu orzekania. Postępowanie sądowe jest dwuinstancyjne, istnieje możliwość dalszego odwołania się od zasądzonego wyroku. Organy sądowe działają na podstawie tych samych przepisów prawnych w całym kraju. Nie ma możliwości narzucenia sądom opinii lub bezpośrednich nakazów w zakresie wyrokowania, niezależnie od poglądów partii politycznych lub przedsiębiorców.

Gwarancja niezawisłości sędziów oraz niezależności sądów jest podstawowym, imperatywnym nakazem, zastosowanym w celu zapewnienia społeczeństwu sprawiedliwego rozpatrzenia każdej sprawy.