Demokracja - Geneza demokracji i jej rozwój - opracowanie

Początki demokracji – czyli rządów ludu („demos” z greckiego znaczy „lud”) – kształtowały się w starożytnej Grecji od VI wieku p.n.e. Reformy Solona, a następnie Klejstenesa spowodowały, że wszyscy obywatele Aten, niezależnie od posiadanego majątku, mogli uczestniczyć we władzy. Głównym organem władzy było Zgromadzenie, podczas którego każdy mógł wypowiedzieć się w ważnej dla niego sprawie. Dla usprawnienia władzy w polis powoływano także w drodze losowania Radę liczącą pięciuset członków. Funkcjonowało również kilka ważnych urzędów, które obsadzano na drodze głosowania, np. stratedzy czy archonci. Pewne elementy demokratyczne spotkać możemy również w republice rzymskiej.

Przez kolejne kilka wieków, po upadku demokratycznych Aten i powstaniu cesarstwa rzymskiego, demokracja jako ustrój polityczny uległ monarchii lub cesarstwu – początkowo cesarstwa rzymskie i bizantyjskie, a następnie cesarstwa i królestwa średniowiecza wyróżniały się silną władzą wąskiej grupy osób, a choć obywatele mieli dość duże prawa, nie mogli oni wpływać w bezpośredni, a nawet pośredni sposób na władzę.

Pierwsze przejawy systemów demokratycznych w czasach nowożytnych możemy zaobserwować w XV i XVI wieku w Królestwie Polskim (następnie w Rzeczpospolitej Obojga Narodów), gdzie rozwijała się  forma rządów zwana demokracją szlachecką. Główne cechy tego to: występowanie sejmików szlacheckich, istnienie 3 stanów sejmujących – izby poselskiej, senatu i króla, wolna elekcja, liczne przywileje szlacheckie ograniczające władzę króla, a wzmacniające szlachtę. Duża rola szlachty spowodowała, że w Polsce nie wykształciła się, tak charakterystyczna dla innych krajów europejskich, monarchia absolutna.

Istotne dla kształtowania się koncepcji rządów demokratycznych były prace J. Locke'a i Monteskiusza, którzy wskazywali na ważną rolę podziału władz (słynny monteskiuszowski trójpodział na władze: ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą).

Kolejnym etapem rozwoju demokracji był rozkwit w XIX wieku tzw. demokracji burżuazyjnych w Stanach Zjednoczonych i licznych krajach Europy Zachodniej. Społeczeństwa krajów stosunkowo rozwiniętych gospodarczo decydowały się na utworzenie przedstawicielskiego systemu rządów – w postaci najwyższej władzy ustawodawczej – parlamentu, funkcjonującego zgodnie obowiązującą konstytucją. Demokracje burżuazyjne były ważnym krokiem we wprowadzeniu równości wszystkich wobec prawa, praworządności i podstawowych praw demokratycznych.

Współcześnie demokracja jest szeroko występującym ustrojem (nie stanowi ona jednak większości występujących w państwach ustrojów), a chociaż w znaczny sposób odbiega od ideałów starożytności i myślicieli nowożytnych, stanowi ona ustrój chroniący prawa człowieka i umożliwiający mu pełen rozwój.