Klasy społeczne - Klasa społeczna - Karol Marks i Max Weber. Porównanie koncepcji

Klasa społeczna jest jednym z podstawowych elementów struktury społecznej wyróżnianej m.in. przez takich badaczy społeczeństwa jak Max Weber i Karol Marks.

Zarówno Max Weber, jak i Karol Marks dużą rolę przywiązywali do społecznego znaczenia klasy, rozumieli ją jednak w odmienny sposób – warto więc zastanowić się, na czym polegały, również – z czego wynikały różnice w przedstawieniu klasy społecznej, a co za tym idzie struktury społeczeństwa.

Koncepcja klasy w ujęciu Karola Marksa jest wynikiem przeprowadzonych przez niego obserwacji przemysłowego społeczeństwa XIX wieku. Zwrócił on uwagę, że ludzie dzielą się na dwie grupy (klasy): posiadaczy środków produkcji (burżuazję) i robotników (proletariat), czyli osoby, które sprzedają swoją pracę burżuazji. Ze względu na fakt, że burżuazja dąży do maksymalizacji swoich zysków, wynagrodzenia zatrudnianych robotników są bardzo niewielkie (proletariat jest wyzyskiwany przez burżuazję). W związku z tym między klasami panuje nieustający, nieusuwalny konflikt, który zakończyć może jedynie upowszechnienie środków produkcji (co spowoduje uformowanie się bezklasowego, a tym samym bezkonfliktowego społeczeństwa przyszłości).

O ile dla Marksa podział społeczeństwa na klasy pod względem ekonomicznym doprowadził do utworzenia dwóch biegunów – zwalczających się nawzajem klas – to podzielenie społeczeństwa przez Webera (również w oparciu o kryterium ekonomiczne) doprowadziło go do innych wniosków.

Podział społeczeństwa na klasy przebiega pod względem ekonomicznym, lecz w bardziej złożony sposób niż na podstawie stosunku wobec środków produkcji. U Maxa Webera istotne są trzy płaszczyzny – składowe statusu ekonomicznego, a mianowicie: środki produkcji, kapitał, posiadanie specjalistycznych kwalifikacji. Struktura klasowa to układ nierówności kształtujący się między poszczególnymi klasami, wchodzą one między sobą w rozmaite zależności ekonomiczne. Warto zaznaczyć także, że przynależność do danej klasy społecznej skutkuje posiadaniem określonych szans życiowych.

Max Weber traktował pojęcie klasy bardziej w ujęciu analitycznym niż jako rzeczywiście istniejące grupy. Wyróżnił on trzystopniowy podział klasowy – klasy wydzielone ze względu na zawód i uzyskiwany dochód, ze względu na posiadaną własność oraz – trzecia klasa – wyróżniona na podstawie wielu innych czynników, niekoniecznie ekonomicznych.

Podsumowując, klasy społeczne u obu myślicieli są wyróżniane ze względów ekonomicznych, jednak koncepcje klasowości społeczeństwa różnią się pod względem ilości klas, a także stosunków między nimi. U Marksa panuje ciągły konflikt między klasami, natomiast u Webera klasy wchodzą w różnorodne zależności, zwykle na tle ekonomicznym.