Państwo liberalne - koncepcja państwa liberalnego. Cechy, definicja, przykłady

Liberalizm jest doktryną polityczną mającą swoje źródła w epoce oświecenia, ponieważ panujący wówczas szacunek dla rozumu ludzkiego skierował uwagę ludzi w kierunku jednostki. Podstawy dla nurtu politycznego stawiającego w centrum jednostkę i jej prawa stworzył już w XVII wieku J. Locke w Anglii, w kolejnych wiekach koncepcje liberalne rozwijały się także w innych krajach Europy Zachodniej (na początku jednak przede wszystkim w Anglii, gdzie tworzyli twórcy liberalizmu: J.S. Mill, J. Bentham czy A. Smith i we Francji – ojczyźnie B. Constanta). W wyniku rozważań liberalnych nad jednostką i jej sytuacją w świecie powstała liberalna koncepcja państwa.

Nazwa doktryny pochodzi od łacińskiego „libertas” oznaczającego wolność. I rzeczywiście –  liberalna koncepcja państwa skupia się szczególnie na zagwarantowaniu wolności dla każdej jednostki, wolność stanowi tutaj wartość nadrzędną. Jednostka w ujęciu liberalnym jest twórcza i aktywna, ma ogromny potencjał, który powinna realizować pozostając całkowicie wolna od opresji państwa. Występują jednak sytuacje zagrażające życiu i bezpieczeństwu jednostki – jest to jedyny moment, kiedy państwo ma prawo interweniować w celu ochrony obywateli. Po zażegnaniu niebezpieczeństw państwo powinno się wycofać, pozostawiając jednostkom pełną swobodę. W państwie liberalnym jednostki są równe wobec prawa, panuje także równość szans, a nacisk kładzie się na jednostkowe zdolności i kwalifikacje, a nie na miejsce w społeczeństwie związane z majątkiem czy z urodzeniem.

Państwo liberalne powinno być neutralne światopoglądowo. Ideałem liberałów jest sytuacja, w której każdy może swobodnie decydować o swoich wyborach życiowych, zawodzie, religii i przekonaniach. Jeśli chodzi o ustrój polityczny, to liberałowie skłaniają się ku demokracji, w której nacisk kładą na wolności obywatelskie takie jak wolność słowa, zgromadzeń i stowarzyszeń. Ważne jest także, by państwo nie naruszało praw człowieka.

W kwestiach ekonomicznych państwo liberalne jawi się poprzez metaforę „stróża nocnego”. Znaczy to, że liberałowie postulują jak największą wolność gospodarczą (gospodarkę kapitalistyczną), interwencja państwa jest związana tylko z ochroną przed ewentualnymi zagrożeniami – np. monopolizacją, która jest niebezpieczna dla wolnego rynku.

Koncepcja liberalnego państwa odgrywa istotną rolę w dzisiejszym świecie. Z licznymi modyfikacjami jest ona wzorem, na jakim opierają się dzisiejsze państwa.