Rodzina - rodzaje rodziny. Podział rodziny wg kryterium warunków wychowawczych

Rodzina jest podstawową grupą społeczną, występującą w każdym społeczeństwie. Pełni rozmaite funkcje w zróżnicowanym społeczeństwie. Członków rodziny wiąże więź formalna, która określa ich wzajemne prawa i obowiązki, więź małżeńska oraz wspólnota materialna i mieszkaniowa, a także różnorakie funkcje, jakie ta grupa spełnia.

W zależności od przyjętego kryterium, wyodrębnić można różne rodzaje rodzin istniejące w społeczeństwie. Jednym z takich kryteriów mogą być warunki wychowawcze panujące w rodzinie. Zależą one przede wszystkim od liczebności. 

Rodziny sklasyfikować możemy jako nieliczne (posiadające 1-2 dzieci), rodziny średnio liczne (3-4 dzieci), które generują optymalny poziom procesu uspołecznienia, ponieważ gwarantują właściwą styczność między rodzicami i dziećmi oraz wśród rodzeństwa. Natomiast rodziny bardzo liczne, wychowujące ponad 4 dzieci, uznawane są za mało korzystne dla procesu socjalizacji w występującym w nich układzie stosunków, ze względu na możliwe trudności w ich ujednoliceniu. Często jednak jest i tak, że w rodzinie wielodzietnej, starsze rodzeństwo pomaga rodzicom w wychowaniu młodszych dzieci i więzi społeczne między wszystkimi członkami rodziny są bardzo mocne.

Warunki wychowawcze w rodzinie zależą również od kontaktu międzypokoleniowego. 

W rodzinach składających się jedynie z małżonków i ich dzieci, będących w takim wypadku rodziną dwupokoleniową (lub wyjątkowo – jednopokoleniową), kontakty z krewnymi bywają mocno ograniczone. Tym bardziej, że dalsi członkowie tzw. małej rodziny niekoniecznie poczuwają się do pomocy w obowiązkach wychowawczych. Wiele zależy też od stosunków panujących wewnątrz rodziny: czy są nakierowane na instytucjonalizm (większy nacisk kładzie się na stosowanie norm i właściwe zachowanie) czy raczej na więzi koleżeńskie (więzi oparte są raczej na wydobyciu z każdego członka rodziny jego osobowości).

Z kolei w rodzinach dużych, w których kilka pokoleń rodziny żyje wspólnie, krewni są ze sobą związani choćby przez wspólnotę majątkową. W takiej rodzinie warunki wychowawcze są bardziej złożone, ze względu na większy w nim udział członków rodziny, którzy nie są rodzicami.

Innym jeszcze typem rodzin, jaki zdarza się spotkać, są rodziny duże, tzw. zmodyfikowane, rozproszone. Do tego rodzaju rodzin należą takie, które są rodzinami wielopokoleniowymi i połączone mocnymi więzami, ale – mieszkające osobno.