Konstytucja RP - art. 13. - interpretacja, znaczenie

Konstytucja RP, Rozdział 1, Art. 13: „Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.”

Zakaz ten dotyczy istnienia partii politycznych oraz innych tego typu organizacji, które w jakikolwiek sposób odwoływałyby się w swoich programach do totalitarnych praktyk i metod działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program zakładałby lub dopuszczał nienawiść rasową lub narodowościową, nawoływałby do stosowania przemocy w celu zdobycia władzy albo wpływu na politykę państwową lub przewidywałby utajnienie struktur tych organizacji lub ich członkostwa.

Zakaz ten odwołuje się zatem do wszelkich tego typu działań i praktyk, nie tylko w przypadku partii politycznych, ale wszelkiego rodzaju organizacji, które zrzeszałyby osoby zainteresowane szerzeniem poglądów niezgodnych z prawem. Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej mówi bowiem o chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach oraz o pragnieniu dobra całej Rodziny Ludzkiej, a zatem – automatycznie wyklucza istnienie szkodliwych organizacji. Nakaz przekazywanie najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej przyszłym pokoleniom, spoczywa na każdym obywatelu i zakazuje propagowania poglądów szkodliwych, niegodnych, związanych z „gorzkimi doświadczeniami” Narodu. 

Stosowanie się do Art. 13 odnosi się zarówno do formalnego zakazu tworzenia oraz istnienia partii i innych organizacji o określonych poglądach i metodach działania, ale także do obowiązku spoczywającym na władzach państwa, które powinny przeciwdziałać wszelkim próbom inicjowania tego typu organizacji, uświadamiać społeczeństwo, zwłaszcza młodzież, czym grozi taka działalność, oraz monitorować próby powoływania takich grup. 

Obecnie, zagrożenie powstawania tego rodzaju organizacji jest dość wysokie. Może nią być np. każdy klub, zrzeszający ludzi odwołujących się w swoich poglądach do elementów systemu totalitarnego, nawołująca do nienawiści rasowej gazeta, a zwłaszcza – propagująca zakazane treści strona internetowa.